Đề tài Một số suy nghĩ về phương pháp hạch toán các khoản dự phòng ở các doanh nghiệp hiện nay

Môc lôc Môc lôc 1 Lêi më ®Çu Kinh tÕ thÞ tr­êng kh¸c víi kinh tÕ bao cÊp ë chç nã ®èi xö b×nh ®¼ng víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ mäi nh©n tè t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Òu hoµn toµn mang tÝnh kh¸ch quan, n»m ngoµi sù kiÓm so¸t cña ban gi¸m ®èc doanh nghiÖp. Do ®ã rñi ro kinh doanh ®­îc ph©n chia ®Òu cho mçi doanh nghiÖp. Song nh­ vËy kh«ng thÓ suy ra r»ng t­¬ng lai cña doanh nghiÖp lµ bÊt ®Þnh vµ r»ng nguyªn t¾c “ho¹t ®éng liªn tôc” khã cã thÓ ®¹t ®­îc. NÕu nh­ thÞ tr­êng lµ yÕu tè kh¸ch quan th× c¸c quyÕt ®Þnh cña ban gi¸m ®èc ®­îc xem lµ nh©n tè chñ quan t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Mét khi c¸c quyÕt ®Þnh chñ quan phï hîp theo mét c¸ch nµo ®ã víi yÕu tè thÞ tr­êng kh¸ch quan th× doanh nghiÖp sÏ ph¸t triÓn ®i lªn. Muèn thÕ nh÷ng ng­êi ®øng ®Çu doanh nghiÖp lu«n ph¶i b¸m s¸t t×nh h×nh, diÔn biÕn thÞ tr­êng ®­a ra c¸c dù b¸o tõ ®ã cã nh÷ng quyÕt s¸ch t­¬ng øng. ViÖc tÝnh to¸n vµ lËp dù phßng lµ mét phÇn trong c«ng t¸c dù b¸o ë doanh nghiÖp- dù b¸o vÒ kh¶ n¨ng tµi s¶n cña doanh nghiÖp cã thÓ bÞ mÊt gi¸ trong t­¬ng lai. Dù phßng thÓ hiÖn sù chñ ®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®ãn tr­íc nh÷ng bÊt æn trªn thÞ tr­êng tõ ®ã h¹n chÕ ®­îc nh÷ng thiÖt h¹i mµ nh÷ng nh©n tè ®ã cã thÓ t¸c ®éng tíi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Nh­ vËy, viÖc lËp dù phßng lµ nhu cÇu tÊt yÕu cña mçi doanh nghiÖp do ®ã h¹ch to¸n dù phßng trë thµnh mét néi dung ®­¬ng nhiªn trong c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n t¹i c¸c doanh nghiÖp. T¹i ViÖt nam, chÕ ®é h¹ch to¸n dù phßng ®· tr¶i qua mét sè lÇn thay ®æi cho thÊy cã nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau ®èi víi viÖc h¹ch to¸n dù phßng. C¸ch h¹ch to¸n hiÖn nay tuy cã ­u ®iÓm lµ lµm gi¶m khèi l­îng ghi chÐp kÕ to¸n song còng cã bÊt cËp ®¸ng kÓ. Dù phßng víi nh÷ng ý nghÜa nªu trªn cïng nh÷ng bøc xóc vÒ c«ng t¸c h¹ch to¸n dù phßng hiÖn nay ®· th«i thóc em ph¶i ®i vµo t×m hiÓu. ChÝnh v× vËy mµ ®Ò ¸n m«n häc cña em cã tªn: “ Mét sè suy nghÜ vÒ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng ë c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay”. §Ò ¸n cã hai phÇn néi dung chÝnh: PhÇn 1: Nh÷ng lÝ luËn vÒ dù phßng vµ h¹ch to¸n dù phßng theo chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh hiÖn hµnh cña ViÖt nam. PhÇn 2: Mét sè kiÕn nghÞ vÒ h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lÝ trong c¸c doanh nghiÖp. §Ó tiÕn tíi thùc hiÖn vµ hoµn chØnh b¶n ®Ò ¸n nµy em ®· nhËn ®­îc sù chØ b¶o cña c« gi¸o NguyÔn Minh Ph­¬ng, sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c b¹n trong líp, tuy nhiªn do tr×nh ®é nghiªn cøu cßn h¹n chÕ nªn ch¾c em sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. V× vËy qua ®©y rÊt mong nhËn ®­îc ý kiÕn ®ãng gãp cña c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó em cã thÓ hiÓu s©u s¾c h¬n vÒ mét vÊn ®Ò mµ em quan t©m. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Hµ néi, ngµy 18 th¸ng 12 n¨m 2000 Sinh viªn Phïng Lª Hµ- Líp kÕ to¸n 39A PhÇn 1 Nh÷ng lý luËn vÒ dù phßng vµ h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng theo chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh hiÖn hµnh cña viÖt nam 1.1 B¶n chÊt vµ ý nghÜa cña dù phßng Dù phßng lµ sù x¸c nhËn trªn sæ s¸ch kÕ to¸n mét kho¶n gi¶m gi¸ trÞ tµi s¶n do nh÷ng nguyªn nh©n mµ hËu qu¶ cña chóng kh«ng ch¾c ch¾n. Nh­ vËy,dù phßng thùc chÊt lµ viÖc ghi nhËn tr­íc mét kho¶n chi phÝ ch­a thùc chi vµo chi phÝ s¶n xuÊt-kinh doanh cña niªn ®é b¸o c¸o ®Ó cã nguån tµi chÝnh cÇn thiÕt bï ®¾p nh÷ng thiÖt h¹i vÒ gi¶m gi¸ tµi s¶n cã thÓ sÏ x¶y ra trong niªn ®é tiÕp theo. Do ®ã, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, dù phßng cã mét ý nghÜa quan träng thÓ hiÖn trªn c¸c ph­¬ng diÖn sau ®©y: -Ph­¬ng diÖn kinh tÕ: Nhê c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸, b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ph¶n ¸nh chÝnh x¸c h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n. -Ph­¬ng diÖn tµi chÝnh: Do dù phßng gi¶m gi¸ cã t¸c dông lµm gi¶m lîi nhuËn cña niªn ®é, nªn doanh nghiÖp tÝch luü ®­îc mét sè vèn ®¸ng lÏ ®· ph©n chia, sè vèn nµy dïng ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n gi¶m gi¸ tµi s¶n thùc sù ph¸t sinh vµ tµi trî c¸c kho¶n chi phÝ hay lç ®· ®­îc dù phßng khi c¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh ë niªn ®é sau nµy. Thùc chÊt c¸c kho¶n dù phßng lµ mét nguån tµi chÝnh cña doanh nghiÖp t¹m thêi n»m trong c¸c tµi s¶n l­u ®éng tr­íc khi sö dông thùc thô. -Ph­¬ng diÖn thuÕ kho¸: Dù phßng gi¶m gi¸ ®­îc ghi nhËn nh­ mét kho¶n chi phÝ lµm gi¶m lîi nhuËn ph¸t sinh ®Ó tÝnh to¸n ra sè lîi nhuËn thùc tÕ. Trªn gãc ®é qu¶n lý nhµ n­íc, dù phßng vµ nh÷ng lîi Ých cña nã ®­îc nh×n nhËn nh­ mét ®èi s¸ch tµi chÝnh cÇn thiÕt ®Ó duy tr× doanh nghiÖp, t¹o thu l©u dµi vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc. 1.2 §èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p lËp dù phßng §èi t­îng lËp dù phßng bao gåm: - C¸c vËt t­ hµng ho¸ phÈm tån kho ®Ó b¸n mµ gi¸ trªn thÞ tr­êng thÊp h¬n gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n. - C¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi. -C¸c chøng kho¸n ®Çu t­ ng¾n h¹n, dµi h¹n bÞ gi¶m gi¸ so víi gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n. VËy, c¸c kho¶n dù phßng theo chÕ ®é hiÖn hµnh bao gåm: -Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. -Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. -Dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t­ ng¾n h¹n, dµi h¹n. §Ó x¸c ®Þnh møc dù phßng cÇn lËp, tr­íc hÕt doanh nghiÖp ph¶i t×m kiÕm nh÷ng b»ng chøng tin cËy vÒ sù gi¶m gi¸ cña tõng ®èi t­îng cô thÓ, trªn c¬ së ®ã tÝnh to¸n vµ x¸c ®Þnh sè dù phßng gi¶m gi¸ cÇn lËp cho mçi ®èi t­îng, sau ®ã tæng hîp toµn bé c¸c kho¶n dù phßng vµo b¶ng kª chi tiÕt cho tõng lo¹i. §Ó thÈm ®Þnh møc ®é gi¶m gi¸ cña c¸c lo¹i vËt t­ hµng ho¸, chøng kho¸n vµ x¸c ®Þnh c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi, doanh nghiÖp ph¶i thµnh lËp héi ®ång víi c¸c thµnh phÇn b¾t buéc lµ: Gi¸m ®èc, kÕ to¸n tr­ëng, tr­ëng phßng vËt t­ hoÆc phßng kinh doanh. Thêi ®iÓm lËp dù phßng ®­îc qui ®Þnh vµo cuèi niªn ®é kÕ to¸n tr­íc khi lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. Tr­íc ®ã, doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh hoµn nhËp toµn bé sè dù phßng ®· lËp ë cuèi niªn dé kÕ to¸n tr­íc. Toµn bé c¸c kho¶n dù phßng cÇn lËp ph¶i kh«ng ®­îc v­ît qu¸ sè lîi nhuËn thùc tÕ ph¸t sinh cña doanh nghiÖp (sau khi ®· hoµn nhËp c¸c kho¶n dù phßng ®· trÝch lËp n¨m tr­íc). Trªn ®©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ dù phßng, ®Ó t×m hiÒu s©u h¬n chóng ta cÇn ®i vµo xem xÐt cô thÓ néi dung h¹ch to¸n ®èi víi tõng lo¹i dù phßng 1.3 H¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n 1.3.1 §èi t­îng vµ ®iÒu kiÖn lËp Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n lµ dù phßng phÇn gi¸ trÞ dù kiÕn bÞ tæn thÊt do gi¶m gi¸ c¸c lo¹i chøng kho¸n cña doanh nghiÖp cã thÓ x¶y ra trong n¨m kÕ ho¹ch. §èi t­îng lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n lµ toµn bé c¸c chøng kho¸n do doanh nghiÖp ®Çu t­ bÞ gi¶m gi¸ so víi gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n. §iÒu kiÖn lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n: ViÖc trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n ngoµi ®iÒu kiÖn chung ®Ó trÝch lËp c¸c kho¶n dù phßng th× viÖc trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y: - C¸c lo¹i chøng kho¸n bÞ gi¶m gi¸ ph¶i lµ chøng kho¸n ®­îc doanh nghiÖp ®Çu t­ theo ®óng qui ®Þnh cña ph¸p luËt. - C¸c chøng kho¸n gi¶m gi¸ ph¶i ®­îc tù do mua b¸n trªn thÞ tr­êng mµ t¹i thêi ®iÓm kiÓm kª, lËp b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m cã gi¸ thÞ tr­êng gi¶m so víi gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n. Nh÷ng chøng kho¸n kh«ng ®­îc phÐp mua b¸n tù do trªn thÞ tr­êng th× kh«ng ®­îc lËp dù phßng gi¶m gi¸. 1.3.2 Môc ®Ých lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n Môc ®Ých lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n : - §Ò phßng vÒ tµi chÝnh cho tr­êng hîp chøng kho¸n ®ang ®Çu t­ cã thÓ bÞ gi¶m gi¸ khi thu håi, chuyÓn nh­îng hay b¸n. - §Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña c¸c chøng kho¸n ®ang ®Çu t­ khi lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. Gi¸ trÞ thùc cña chøng kho¸n == Gi¸ trÞ thùc tÕ ghi sæ kÕ to¸n cña chøng kho¸n -- Sè dù phßng gi¶m gi¸ ®· lËp cña chøng kho¸n 1.3.3 Ph­¬ng ph¸p lËp vµ x¸c ®Þnh dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n Sè dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n ph¶i lËp cho niªn ®é liÒn sau niªn ®é b¸o c¸o ®­îc tÝnh to¸n trªn hai c¨n cø: - Thùc tÕ diÔn biÕn gi¸ chøng kho¸n x¶y ra trong niªn ®é b¸o c¸o. - Dù b¸o gi¸ thÞ tr­êng chøng kho¸n doanh nghiÖp ®ang cÇm gi÷ sÏ x¶y ra trong niªn ®é liÒn sau. Trªn c¬ së ®· biÕt doanh nghiÖp x¸c ®Þnh sè dù phßng cÇn lËp cho n¨m tiÕp theo qua c¸c b­íc c«ng viÖc sau: B­íc 1: KiÓm kª chøng kho¸n theo lo¹i. §Ó thùc hiÖn ®­îc b­íc c«ng viÖc nµy, doanh nghiÖp cÇn ph¶i c¨n cø vµo sæ chi tiÕt ®Çu t­ chøng kho¸n cã mÉu nh­ sau: Sæ chi tiÕt ®Çu t­ chøng kho¸n (Dïng cho c¸c TK: 121; 221) Tµi kho¶n: .............................. Lo¹i chøng kho¸n: ............... §¬n vÞ ph¸t hµnh: ............. MÖnh gi¸: ............. L·i suÊt: ............ Thêi h¹n thanh to¸n……… NT ghi sæ Chøng tõ DiÔn gi¶i TK ®èi øng Sè ph¸t sinh Sè d­ Mua vµo XuÊt ra Sè hiÖu Ngµy th¸ng Sè l­îng Thµnh tiÒn Sè l­îng Thµnh tiÒn Sè l­îng Thµnh tiÒn 1. SD ®Çu kú 2. Sè ph¸t sinh trong kú ………….. Céng sè ph¸t sinh 3. SD cuèi k× Ngµy ..... th¸ng ..... n¨m Ng­êi ghi sæ KÕ to¸n tr­ëng ( Ký, hä tªn) ( Ký, hä tªn) Sæ nµy ®­îc më theo tõng tµi kho¶n (§Çu t­ chøng kho¸n ng¾n h¹n :TK 121 ;§Çu t­ chøng kho¸n dµi h¹n :TK221) vµ theo tõng lo¹i chøng kho¸n, cã cïng mét gi¸ , tØ lÖ l·i suÊt ®­îc h­ëng vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n l·i suÊt. V× vËy, nã t¹o ®iÒu kiÖn rÊt thuËn lîi cho doanh nghiÖp kiÓm kª chøng kho¸n theo lo¹i vµo ngµy 31/12 n¨m b¸o c¸o. B­íc 2: LËp b¶ng kÕ chøng kho¸n vÒ sè l­îng vµ gi¸ trÞ mua vµo, ®èi chiÕu víi gi¸ thÞ tr­êng vµo ngµy kiÓm kª-ngµy cuèi niªn ®é b¸o c¸o-niªn ®é x¶y ra dù phßng. B­íc 3: TÝnh ra møc dù phßng ph¶i lËp cho niªn ®é sau theo lo¹i chøng kho¸n nµo cã møc b¸o gi¸ thÞ tr­êng ngµy kiÓm kª thÊp h¬n gi¸ ghi sæ thêi ®iÓm mua vµo cña chøng kho¸n Møc dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n cÇn lËp cho chøng kho¸n A == Sè l­îng chøng kho¸n A bÞ gi¶m gi¸ t¹i thêi ®iÓm 31/12 n¨m b¸o c¸o ** Gi¸ chøng kho¸n A h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n -- Gi¸ thùc tÕ chøng kho¸n A trªn thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm 31/12 n¨m b¸o c¸o ViÖc lËp b¶ng kª dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n cã thÓ tiÕn hµnh theo mÉu sau: Sè hiÖu TK Lo¹i chøng kho¸n Sèl­îng Gi¸ ®¬n vÞ mua vµo Gi¸ t¹i ngµy kiÓm kª Møc dù phßng cÇn lËp 121 221 x x x x x x xx x x x x x x x x x x x x x x x x 1.3.4 Tµi kho¶n h¹ch to¸n §Ó h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau. - Tµi kho¶n 129 “ Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n”. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh lËp, xö lý vµ hoµn nhËp c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n (d­íi 1 n¨m) víi kÕt cÊu nh­ sau: Bªn nî: Hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n. Bªn cã: Sè dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n ®­îc lËp D­ cã: Gi¸ trÞ dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n hiÖn cã - Tµi kho¶n 229: “ Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n”. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n (trªn 1 n¨m). Víi kÕt cÊu nh­ sau: Bªn nî: Hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n. Bªn cã: Sè dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n ®­îc lËp. D­ cã: Gi¸ trÞ dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n hiÖn cã. 1.3.5 Tr×nh tù h¹ch to¸n Theo th«ng t­ sè 33/ 1998/ TT - BTC ngµy 17 - 3 - 1998 h­íng dÉn h¹ch to¸n trÝch lËp vµ sö dông c¸c kho¶n dù phßng th× tr×nh tù h¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n ®­îc tiÕn hµnh nh­ sau: - Cuèi niªn ®é h¹ch to¸n, doanh nghiÖp c¨n cø vµo t×nh h×nh gi¶m gi¸ chøng kho¸n vµ c¸c lo¹i chøng kho¸n hiÖn cã, kÕ to¸n tÝnh, x¸c ®Þnh møc dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n cho niªn ®é kÕ to¸n sau, ghi: Nî TK 811 - Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh. Cã TK 129 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n. Cã TK 229 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n. - Cuèi niªn ®é kÕ to¸n sau, kÕ to¸n tiÕn hµnh h¹ch to¸n hoµn nhËp toµn bé kho¶n dù phßng ®· lËp cuèi niªn ®é kÕ to¸n tr­íc vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh ghi: Nî TK 129 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n. Nî TK 229 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n Cã TK 711 - Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh §ång thêi tÝnh x¸c ®Þnh møc trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n míi cho n¨m sau, ghi: Nî TK 811 - Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh. Cã TK 129 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n. Cã TK 229 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n. Cã thÓ kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh h¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n ng¾n h¹n, dµi h¹n qua s¬ ®å sau: TK 711 TK 129, 229 TK 811 TrÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n vµo cuèi niªn ®é kÕ to¸n tr­íc khi lËp b¸o c¸o tµi chÝnh Hoµn nhËp sè dùphßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n ®· lËp n¨m tr­íc vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh S¬ ®å h¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n. 1.4 H¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho 1.4.1 §èi t­îng vµ ®iÒu kiÖn kiªn lËp Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho lµ dù phßng phÇn gi¸ trÞ dù kiÕn bÞ tæn thÊt sÏ ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh do gi¶m gi¸ vËt t­, thµnh phÈm, hµng ho¸ tån kho cã thÓ xÈy ra trong n¨m kÕ ho¹ch. §èi t­îng lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho lµ: Nguyªn vËt liÖu chÝnh dïng cho s¶n xuÊt, vËt t­, hµng ho¸, thµnh phÈm tån kho ®Ó b¸n, mµ gi¸ trªn thÞ tr­êng thÊp h¬n gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n ( sau ®©y gäi t¾t lµ vËt t­, hµng ho¸) §iÒu kiÖn ®Ó lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho: ViÖc trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ngoµi ®iÒu kiÖn chung ®Ó trÝch lËp c¸c kho¶n dù phßng th× viÖc trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau: - Lµ nh÷ng vËt t­ hµng ho¸ tån kho t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh cã gi¸ trÞ thÞ tr­êng thÊp h¬n gi¸ ghi trªn sæ kÕ to¸n. - VËt t­ hµng ho¸ lµ mÆt hµng kinh doanh vµ thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp. - Cã chøng tõ ho¸ ®¬n hîp lý, hîp lÖ ho¨c c¸c chøng cø kh¸c chøng minh gi¸ vèn vËt t­ hµng ho¸ tån kho. 1.4.2 Môc ®Ých lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho - §Ò phßng vËt t­ hµng ho¸ gi¶m gi¸ so víi gi¸ gèc trªn sæ, ®Æc biÖt khi chuyÓn nh­îng, cho vay, xö lÝ, thanh lÝ - X¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña hµng tån kho trªn hÖ thèng b¸o c¸o kÕ to¸n: Gi¸ trÞ thùc cña hµng tån kho == Gi¸ gèc cña hµng tån kho -- Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho 1.4.3 Ph­¬ng ph¸p lËp vµ x¸c ®Þnh dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho Còng t­¬ng tù nh­ viÖc lËp vµ x¸c ®Þnh dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n, dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho lËp cho niªn ®é liÒn sau niªn ®é b¸o c¸o ®­îc tÝnh to¸n trªn hai c¨n cø: Thùc tÕ diÕn biÕn gi¸ vËt t­ hµng ho¸ x¶y ra trong niªn ®é b¸o c¸o vµ dù b¸o thÞ tr­êng vËt t­ hµng ho¸ doanh nghiÖp ®ang cÇm gi÷ sÏ xÈy ra trong niªn ®é liÒn sau: Trªn c¬ së ®· biÕt doanh nghiÖp x¸c ®Þnh sè dù phßng cÇn lËp cho n¨m tíi theo c¸c b­íc c«ng viÖc sau ®©y: B­íc 1: KiÓm kª vËt t­ hµng ho¸ theo lo¹i. Doanh nghiÖp tiÕn hµnh lËp biªn b¶n kiÓm kª hµng ho¸ theo mÉu sau: Biªn b¶n kiÓm kª vËt t­, s¶n phÈm, hµng ho¸ Thêi ®iÓm kiÓm kª: ....... giê…… ngµy 31 th¸ng 12 n¨m ....... Ban kiÓm kª gåm: ¤ng, bµ ....................... Tr­ëng ban ¤ng, bµ ....................... Uû viªn ¤ng, bµ ....................... Uû viªn §· kiÓm kª kho cã c¸c mÆt hµng d­íi ®©y: STT Tªn nh·n hiÖu quy c¸ch vËt t­ hµng ho¸ M· sè §¬n vÞ tÝnh §¬n gi¸ KÕt qu¶ kiÓm kª Sè l­îng Thµnh tiÒn A B C D 1 2 3 Ngµy th¸ng n¨m Thñ tr­ëng ®¬n vÞ KÕ to¸n tr­ëng Thñ kho Tr­ëng ban kiÓm kª ( Ký, hä tªn) ( Ký, hä tªn) ( Ký, hä tªn) ( Ký, hä tªn) B­íc 2: LËp b¶ng kª vËt t­ hµng ho¸ vÒ sè l­îng vµ gi¸ trÞ mua vµo, ®èi chiÕu víi gi¸ thÞ tr­êng vµo ngµy kiÓm kª- ngµy cuèi niªn ®é b¸o c¸o- niªn ®é x¶y ra viÖc lËp dù phßng. B­íc 3: TÝnh møc dù phßng ph¶i lËp cho niªn ®é sau khi theo lo¹i vËt t­ hµng ho¸ nµo cã gi¸ thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm kiÓm kª thÊp h¬n gi¸ gèc cña vËt t­ hµng ho¸ ®ang ghi sæ kÕ to¸n. Møc dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho lËp cho vËt t­ A = Sè l­îng vËt t­ hµng ho¸ A tån kho bÞ gi¶m gi¸ t¹i thêi ®iÓm 31/12 n¨m b¸o c¸o * Gi¸ gèc vËt t­ hµng ho¸ A h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n -- Gi¸ thùc tÕ vËt t­ hµng ho¸ A trªn thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm 31/12 n¨m b¸o c¸o ViÖc lËp b¶ng kª dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh theo mÉu sau: Sè hiÖu TK Lo¹i vËt t­ hµng ho¸ Sè l­îng §¬n vÞ tÝnh Gi¸ gèc vËt t­ hµng ho¸ Gi¸ t¹i ngµy kiÓm kª Møc dù phßng cÇn lËp 152 153 155 ............ x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 1.4.4 Tµi kho¶n h¹ch to¸n §Ó h¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n sau: TK 159: "Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho" Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh viÖc lËp dù phßng, xö lý vµ hoµn nhËp c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. Víi kÕt cÊu nh­ sau: Bªn nî: Hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®· lËp Bªn cã: TrÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho D­ cã: Gi¸ trÞ dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho hiÖn cßn. 1.4.5 Tr×nh tù h¹ch to¸n - Cuèi niªn ®é kÕ to¸n, doanh nghiÖp c¨n cø vµo t×nh h×nh gi¶m gi¸ sè l­îng tån kho thùc tÕ cña tõng lo¹i vËt t­ hµng ho¸, kÕ to¸n tÝnh, x¸c ®Þnh møc trÝch lËp dù phßng cho niªn ®é kÕ to¸n sau, ghi: Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cã TK 159 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho - Cuèi niªn ®é kÕ to¸n sau, kÕ to¸n tiÕn hµnh h¹ch to¸n hoµn nhËp toµn bé kho¶n dù phßng ®· lËp cuèi niªn ®é kÕ to¸n tr­íc vµo thu nhËp bÊt th­êng, ghi: Nî TK 159 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho Cã TK 721 - C¸c kho¶n thu nhËp bÊt th­êng. §ång thêi tÝnh x¸c ®Þnh møc trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho míi ph¶i lËp cho niªn ®é kÕ to¸n sau: Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cã TK 159 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho Nh­ vËy, toµn bé qu¸ tr×nh h¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho cã thÓ kh¸i qu¸t qua s¬ ®å sau ®©y: TK 721 TK159 TK 642(6426) TrÝch kËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho Hoµn nhËp dùphßng gi¶m gi¸ hµng tån kho S¬ ®å h¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho 1.5 H¹ch to¸n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi 1.5.1 §èi t­îng vµ ®iÒu kiÖn lËp Dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi lµ dù phßng phÇn gi¸ trÞ dù kiÕn bÞ tæn thÊt cña c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi, cã thÓ kh«ng ®ßi ®­îc do con nî kh«ng cßn kh¶ n¨ng thanh to¸n cã thÓ x¶y ra trong n¨m kÕ ho¹ch. §èi t­îng lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi lµ c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi cña doanh nghiÖp. §iÒu kiÖn ®Ó lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi: ViÖc trÝch lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi ngoµi ®iÒu kiÖn chung ®Ó trÝch lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y: - Ph¶i cã tªn, ®Þa chØ, néi dung tõng kho¶n nî, sè tiÒn ph¶i thu cña tõng con nî. Trong ®ã ghi râ sè nî ph¶i thu khã ®ßi. - §Ó cã c¨n cø lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi, doanh nghiÖp ph¶i cã chøng tõ gèc hoÆc x¸c nhËn cña con nî vÒ sè tiÒn cßn nî ch­a tr¶, bao gåm: Hîp ®ång kinh tÕ, khÕ ­íc vay nî, biªn b¶n thanh lÝ hîp ®ång, cam kÕt nî, ®èi chiÕu c«ng nî. C¨n cø ®Ó ®­îc ghi nhËn lµ kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi lµ: Nî ph¶i thu ®· qu¸ h¹n thanh to¸n tõ hai n¨m trë lªn, kÓ tõ ngµy ®Õn h¹n thu nî ®­îc ghi trong hîp ®ång kinh tÕ, c¸c khÕ ­íc vay nî hoÆc cam kÕt nî, doanh nghiÖp ®· nhiÒu lÇn ®ßi nh­ng vÉn ch­a thu ®­îc nî. Tr­êng hîp ®Æc biÖt tuy thêi gian qu¸ h¹n ch­a tíi 2 n¨m, nh­ng con nî ®ang trong thêi gian xem xÐt gi¶i thÓ, ph¸ s¶n, hoÆc cã c¸c dÊu hiÖu kh¸c nh­ bá trèn hoÆc ®ang bÞ c¸c c¬ quan ph¸p luËt giam gi÷, xÐt xö ... th× còng ®­îc ghi nhËn lµ kho¶n nî khã ®ßi. 1.5.2 Môc ®Ých lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi - §Ò phßng nî ph¶i thu thÊt thu khi kh¸ch hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî. - X¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc cña mét kho¶n tiÒn tån trong thanh to¸n khi lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. 1.5.3 Ph­¬ng ph¸p lËp vµ x¸c ®Þnh dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. §Ó lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi, kÕ to¸n ph¶i dùa trªn c¸c tµi liÖu h¹ch to¸n chi tiÕt c¸c kho¶n nî ph¶i thu cña tõng kh¸ch hµng, ph©n lo¹i theo thêi gian thu nî, c¸c kh¸ch hµng qu¸ h¹n ®­îc xÕp lo¹i kh¸ch hµng nghi ngê. Doanh nghiÖp cÇn th«ng b¸o cho kh¸ch hµng vµ trªn c¬ së th«ng tin ph¶n håi tõ kh¸ch hµng (kÓ c¶ b»ng x¸c minh) ®Ó x¸c ®Þnh sè dù phßng cÇn lËp. Muèn x¸c ®Þnh ®­îc chÝnh x¸c kho¶n nî ph¶i thu cña tõng kh¸ch hµng, doanh nghiÖp cÇn ph¶i c¨n cø vµo: sæ chi tiÕt thanh to¸n víi ng­êi mua theo tiÒn ViÖt nam, sæ chi tiÕt thanh to¸n víi ng­êi mua b»ng ngo¹i tÖ cã mÉu nh­ sau (xem trang bªn): Sæ chi tiÕt thanh to¸n víi ng­êi mua (Dïng cho TK 131) Tµi kho¶n: .............. §èi t­îng: .............. Lo¹i tiÒn VN§ Ngµy th¸ng ghi sæ Chøng tõ DiÔn gi¶i TK ®èi øng Thêi h¹n ®­îc chiÕt khÊu Sè ph¸t sinh Sè d­ SH NT Nî Cã Nî Cã 1.SD ®Êu k× 2.Sèph¸t sinh trong k× Céng sè ph¸t sinh 3.SD cuèi k× Ngµy ....... th¸ng ...... n¨m…. Ng­êi ghi sæ KÕ to¸n tr­ëng (Ký, hä tªn) (Ký, hä tªn) Sæ chi tiÕt thanh to¸n víi ng­êi mua b»ng ngo¹i tÖ Tµi kho¶n: ................. §èi t­îng: .................. Lo¹i ngo¹i tÖ: ................. NT ghi sæ Chøng tõ DiÔn gi¶i TK ®èi øng TØ gi¸ Thêi h¹n ®­îc chiÕt khÊu Sè ph¸t sinh Sè d­ SH NT Nî Cã Nî Cã Ngo¹i tÖ VN§ Ngo¹i tÖ VN§ Ngo¹i tÖ VN§ Ngo¹i tÖ VN§ 1.SD ®Çu k× 2.Sè ph¸t sinh trong k× Céng sè ph¸t sinh 3.SD cuèi k× Ngµy .......th¸ng ........n¨m Ng­êi ghi sæ KÕ to¸n tr­ëng ( Ký, hä tªn) (Ký, hä tªn) Sæ chi tiÕt thanh to¸n víi ng­êi mua (theo tiÒn ViÖt nam) ®­îc më chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng thanh to¸n cßn sæ chi tiÕt thanh to¸n víi ng­êi mua b»ng ngo¹i tÖ ®­îc më theo tõng ®èi t­îng vµ theo tõng lo¹i ngo¹i tÖ. Trªn c¬ së sè d­ nî cña tõng ®èi t­îng kh¸ch hµng thÓ hiÖn trªn c¸c sæ chi tiÕt nªu trªn vµ tû lÖ ­íc tÝnh mÊt, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®­îc sè dù phßng cÇn lËp cho mçi kh¸ch hµng. Sè dù phßng cÇn ph¶i lËp trong niªn ®é tíi cho kh¸ch hµng nghi ngê A = Sè nî ph¶i thu cña kh¸ch hµng nghi ngê A * TØ lÖ ­íc tÝnh kh«ng thu ®­îc ë kh¸ch hµng nghi ngê A §Ó x¸c ®Þnh con sè tæng céng còng nh­ cã ®­îc sù bao qu¸t ®èi víi tÊt c¶ kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi, cã thÓ tæng hîp chóng vµo mét b¶ng kª theo mÉu nh­ sau: Tªn kh¸ch hµng Sè nî ph¶i thu cña kh¸ch hµng nghi ngê A t¹i ngµy 31/12 n¨m b¸o c¸o TØ lÖ ­íc tÝnh kh«ng thu ®­îc ë kh¸ch hµng nghi ngê A Møc dù phßng cÇn lËp cho kh¸ch hµng nghi ngê A x x x x x x x x x ViÖc tÝnh to¸n ra sè dù phßng theo c¸ch nµy kh¸ s¸t víi thùc tÕ thÊt thu cã thÓ x¶y ra, tuy nhiªn doanh nghiÖp cÇn ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt, ph©n lo¹i nî, ®èi chiÕu x¸c nhËn nî ®èi víi tõng kh¸ch hµng. Doanh nghiÖp cÇn ph¶i l­u ý r»ng: Møc lËp dù phßng c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi tèi ®a kh«ng v­ît qu¸ 20% tæng sè d­ nî ph¶i thu cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm 31/12 hµng n¨m vµ ®¶m b¶o doanh nghiÖp kh«ng bÞ lç. 1.5.4 Xö lý xo¸ nî c¸c kho¶n nî kh«ng thu håi ®­îc Khi nhËn thÊy mét sè kho¶n nî lµ kh«ng thÓ thu håi ®­îc, doanh nghiÖp cÇn ph¶i xö lý ®Ó xo¸ sæ c¸c kho¶n nî nµy. C¸c kho¶n nî kh«ng thu håi ®­îc khi xö lý xo¸ sæ ph¶i cã mét trong c¸c b»ng chøng sau ®©y: - Víi con nî lµ ph¸p nh©n: Ph¶i cã quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n cho xö lý ph¸ s¶n doanh nghiÖp hay quyÕt ®Þnh cña c¸p cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - Víi con nî lµ thÓ nh©n: Con nî ®ang tån t¹i nh­ng cã ®ñ chøng cø chøng minh kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî, hoÆc cã lÖnh truy n· hay x¸c nhËn cña c¬ quan ph¸p luËt ®èi víi nh÷ng con nî ®· bá trèn hoÆc ®ang thi hµnh ¸n hoÆc con nî ®· chÕt vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî kÌm theo x¸c nhËn cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. Khi xö lý xo¸ nî ph¶i cã biªn b¶n cña héi ®ång xö lý nî ghi râ gi¸ trÞ nî thu håi ®­îc, gi¸ trÞ thiÖt h¹i thùc tÕ (sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n thu håi ®­îc) vµ lËp b¶ng kª chi tiÕt c¸c kho¶n nî ph¶i thu ®· xo¸ sæ ®Ó lµm c¨n cø h¹ch to¸n. §ång thêi doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tæn thÊt thùc tÕ cña kho¶n nî kh«ng thu håi ®­îc cho phÐp xo¸ nî ®Ó h¹ch to¸n vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Møc ®é tæn thÊt cña tõng kho¶n nî kh«ng thu håi ®­îc lµ phÇn cßn l¹i sau khi lÊy sè d­ nî ghi trªn sæ kÕ to¸n trõ ®i sè nî ®· thu håi ®­îc (Do ng­êi g©y thiÖt h¹i ®Òu bï, do ph¸t m¹i tµi s¶n cña con nî, do ®uîc chia tµi s¶n theo quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n hay c¬ quan cã thÈm quyÒn kh¸c). C¸c kho¶n nî ph¶i thu sau khi ®· cã quyÕt ®Þnh xo¸ nî, doanh nghiÖp vÉn ph¶i theo dâi riªng trªn sæ s¸ch trong thêi gian tèi thiÓu lµ 5 n¨m vµ tiÕp tôc cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó thu håi nî. NÕu thu håi ®­îc nî th× sè tiÒn thu håi sau khi trõ ®i c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc thu håi nî, doanh nghiÖp h¹ch to¸n vµo thu nhËp bÊt th­êng. 1.5.5 Tµi kho¶n h¹ch to¸n §Ó h¹ch to¸n dù phßng c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n: TK 139 “ Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi.. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh viÖc lËp dù phßng vµ xö lý c¸c kho¶n dù phßng vÒ c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi hä¨c cã kh¶ n¨ng kh«ng ®ßi ®­îc vµo cuèi niªn ®é kÕ to¸n. Víi kÕt cÊu nh­ sau: Bªn nî: Hoµn nhËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. Bªn cã: TrÝch lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. D­ cã: Sè dù phßng c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi hiÖn cã. 1.5.6 Tr×nh tù h¹ch to¸n Theo th«ng t­ sè 33/ 1998/ TT - BTC ngµy 17 - 3 - 1998 h­íng dÉn h¹ch to¸n trÝch lËp vµ sö dông c¸c kho¶n dù phßng th× tr×nh tù h¹ch to¸n dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi vµ h¹ch to¸n xö lý xo¸ nî c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi nh­ sau: H¹ch to¸n trÝch lËp vµ hoµn nhËp c¸c kho¶n dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi: - Cuèi niªn ®é kÕ to¸n, doanh nghiÖp c¨n cø vµo c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi, dù kiÕn møc tæn thÊt cã thÓ xÈy ra trong n¨m kÕ to¸n, kÕ to¸n tÝnh x¸c ®Þnh møc lËp dù phßng c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi ghi: Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Cã TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. - Cuèi niªn ®é kÕ to¸n sau, kÕ to¸n hoµn nhËp c¸c kho¶n dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi ®· lËp cuèi niªn ®é kÕ to¸n tr­íc vµo thu nhËp bÊt th­êng ghi: Nî TK 139 - Dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi Cã TK 721 - C¸c kho¶n thu nhËp bÊt th­êng. §ång thêi tÝnh x¸c ®Þnh møc trÝch lËp dù phßng míi c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi cho niªn ®é kÕ to¸n sau, ghi: Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Cã TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. H¹ch to¸n xö lý xo¸ nî c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi: - ViÖc xö lý xo¸ nî c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi kh«ng cã kh¶ n¨ng ®ßi ®­îc ph¶i c¨n cø vµo qui ®Þnh cña chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh. Khi cã quyÕt ®Þnh cho phÐp xo¸ nî, kÕ to¸n ghi: Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK 138 - Ph¶i thu kh¸c. §ång thêi ghi ®¬n bªn Nî TK 004 - Nî khã ®ßi ®· xö lý. §èi víi c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi ®· xö lý cho xo¸ nî, nÕu sau ®ã l¹i thu håi ®­îc xo¸ nî, kÕ to¸n c¨n cø vµo gi¸ trÞ thùc tÕ cña kho¶n nî thu håi ®­îc, ghi: Nî TK 111 - TiÒn mÆt Nî TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng Cã 721 - Thu nhËp bÊt th­êng. §ång thêi ghi ®¬n bªn Cã TK 004 - Nî khã ®ßi ®· xö lý Nh­ vËy, qu¸ tr×nh h¹ch to¸n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi ®­îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: TK 721 TK 139 TK 642(6426) Hoµn nhËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi TrÝch lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi vµo cuèi niªn ®é kÕ to¸n tr­íc khi lËp b¸o c¸o tµi chÝnh S¬ ®å h¹ch to¸n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi 1.6 Tæ chøc sæ s¸ch kÕ to¸n ph¶n ¸nh t×nh h×nh lËp vµ hoµn nhËp c¸c kho¶n dù phßng Cuèi niªn ®é kÕ to¸n, c¨n cø vµo c¸c b¶ng kª lËp vµ hoµn nhËp dù phßng cho tõng ®èi t­îng ®· ®­îc phª duyÖt, kÕ to¸n ph¶n ¸nh vµo c¸c sæ t­¬ng øng víi h×nh thøc tæ chøc sæ mµ ®¬n vÞ ®ang ¸p dông. Tr­êng hîp ®¬n vÞ ¸p dông h×nh thøc NhËt kÝ chung: Lo¹i sæ sö dông: -Sæ nhËt kÝ chung -Sæ c¸i c¸c tµi kho¶n 129, 229, 139, 159, 642, 811, 711, 721. Sæ nhËt ký chung Sæ c¸i B¶ng c©n ®èi sè ph¸t sinh B¸o c¸o tµi chÝnh. Chøng tõ gèc ( C¸c b¶ng kª dù phßng) S¬ ®å h¹ch to¸n Tr­êng hîp ®¬n vÞ ¸p dông h×nh thøc NhËt kÝ- sæ c¸i Lo¹i sæ sö dông: NhËt kÝ- sæ c¸i (phÇn sæ c¸i c¸c tµi kho¶n 129, 229, 139, 159, 642, 811, 711, 721). NhËt kÝ- sæ c¸i B¸o c¸o tµi chÝnh. Chøng tõ gèc ( C¸c b¶ng kª dù phßng) S¬ ®å h¹ch to¸n Tr­êng hîp ®¬n vÞ ¸p dông h×nh thøc Chøng tõ- ghi sæ Lo¹i sæ sö dông: -Chøng tõ- ghi sæ: kÕ to¸n lËp mét chøng tõ- ghi sæ cho nghiÖp vô hoµn nhËp vµ mét chøng tõ- ghi sæ cho nghiÖp vô trÝch lËp dù phßng. -Sæ ®¨ng kÝ chøng tõ- ghi sæ: chøa ®ùng th«ng tin vÒ ngµy th¸ng lËp, sè hiÖu vµ sè tiÒn cña c¸c chøng tõ- ghi sæ ®· lËp. -Sæ c¸i c¸c tµi kho¶n 129, 229, 139, 159, 642, 811, 711, 721. S¬ ®å h¹ch to¸n: Chøng tõ gèc ( C¸c b¶ng kª dù phßng) Chøng tõ- ghi sæ Sæ c¸i B¶ng c©n ®èi sè ph¸t sinh B¸o c¸o tµi chÝnh. Sæ ®¨ng kÝ chøng tõ- ghi sæ Tr­êng hîp ®¬n vÞ ¸p dông h×nh thøc NhËt kÝ- chøng tõ Lo¹i sæ sö dông: -NhËt kÝ- chøng tõ sè 8: ghi Cã c¸c tµi kho¶n 159, 642, 711, 721, 811, 821,…; ghi Nî c¸c tµi kho¶n kh¸c. -NhËt kÝ- chøng tõ sè 10: ghi Cã c¸c tµi kho¶n 129, 139, 229,…; ghi Nî c¸c tµi kho¶n kh¸c. -B¶ng kª sè 5: ghi Nî tµi kho¶n 642, ghi Nî c¸c tµi kho¶n kh¸c. -Sæ c¸i c¸c tµi kho¶n 129, 229, 139, 159, 642, 811, 711, 721. Chøng tõ gèc ( C¸c b¶ng kª dù phßng) NhËt kÝ- chøng tõ sè 8 NhËt kÝ- chøng tõ sè 10 B¶ng kª sè 5 Sæ c¸i B¸o c¸o tµi chÝnh S¬ ®å h¹ch to¸n: PhÇn 2 Mét sè kiÕn nghÞ vÒ h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp Qua néi dung võa tr×nh bµy cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng theo chÕ ®é hiÖn hµnh kh¸ ®¬n gi¶n, ®· gióp gi¶m bít g¸nh nÆng tÝnh to¸n vµ ghi chÐp sæ s¸ch cho kÕ to¸n. Tuy nhiªn, víi b¶n chÊt phøc t¹p cña vÊn ®Ò dù phßng th× d­êng nh­ c¸ch h¹ch to¸n nh­ vËy ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ qu¶n lý dù phßng. §©y lµ h¹n chÕ ai còng nhËn ra, vµ trong khi chê ®îi mét sù thay ®æi chÕ ®« em xin m¹nh d¹n ®­a ra mét vµi ®Ò xuÊt mµ b¶n th©n ®· tù rót ra qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu, t×m hiÓu vÒ vÊn ®Ò h¹ch to¸n dù phßng ë ViÖt nam vµ c¸c n­íc. 2.1 ChÕ ®é trÝch lËp c¸c kho¶n dù phßng 2.1.1 TrÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho Nguyªn t¾c chung lµ khi gi¸ trÞ hµng tån kho bÞ gi¶m sót trªn thÞ tr­êng nghÜa lµ cã thÓ sÏ cã mét kho¶n lç ph¸t sinh tõ sù gi¶m gi¸, doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh lËp dù phßng cho sù gi¶m gi¸ nµy. ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ sè 2 (IAS 2) vÒ hµng tån kho cho r»ng: doanh nghiÖp chØ ®­îc lËp dù phßng c¸c lo¹i hµng tån kho dïng ®Ó kinh doanh (gåm hµng ho¸, thµnh phÈm) khi mµ gi¸ vèn thÊp h¬n gi¸ trÞ thùc hiÖn rßng; cßn ®èi víi nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô ... khi gi¸ b¸n cña s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt tõ chóng kh«ng bÞ gi¶m trªn thÞ tr­êng th× ng­êi ta sÏ kh«ng lËp dù phßng. Tuy nhiªn theo th«ng t­ sè 64/ TC/ TCDN ngµy 15/ 9/1997 h­íng dÉn chÕ ®é trÝch lËp c¸c kho¶n dù phßng th× ®èi t­îng lËp c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho l¹i bao gåm: nguyªn vËt liÖu chÝnh dïng cho s¶n xuÊt, vËt t­ hµng ho¸, thµnh phÈm tån kho ®Ó b¸n mµ gi¸ trªn thÞ tr­êng thÊp h¬n gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n. C¸ch x¸c ®Þnh ®èi t­îng hµng tån kho cÇn trÝch lËp dù phßng theo IAS 2 tá ra cã tÝnh thuyÕt phôc h¬n. Do vËy, theo em doanh nghiÖp chØ cÇn lËp dù phßng gi¶m gi¸ cho hµng ho¸, s¶n phÈm lµ mÆt hµng kinh doanh, cßn ®èi víi nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô ... dïng cho s¶n xuÊt th× môc ®Ých mua cña doanh nghiÖp râ rµng kh«ng ph¶i ®Ó b¸n nªn sù gi¶m gi¸ cña c¸c yÕu tè nµy sÏ chØ dÉn ®Õn kho¶n lç khi nµo nh÷ng thµnh phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra tõ chóng bÞ gi¶m gi¸ trªn thÞ tr­êng. Nãi c¸ch kh¸c, ngay c¶ trong tr­êng hîp gi¸ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô ®· bÞ gi¶m sót, nÕu gi¸ b¸n cña thµnh phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra tõ chóng vÉn kh«ng bÞ gi¶m gi¸ trªn thÞ tr­êng th× viÖc lËp dù phßng cho chóng lµ ®iÒu kh«ng cÇn thiÕt. NÕu lËp dù phßng cho tÊt c¶ c¸c kho¶n môc hµng tån kho bÞ gi¶m gi¸ v× môc ®Ých duy nhÊt lµ ®Ó c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶n ¸nh trung thùc t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp th× môc ®Ých ®ã chØ ®¹t ®­îc khi tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô doanh nghiÖp cung cÊp ®ång lo¹t bÞ gi¶m gi¸ trªn thÞ tr­êng. Trong c¸c tr­êng hîp cßn l¹i, viÖc tiÕn hµnh trÝch lËp dù phßng cho tÊt c¶ c¸c chñng lo¹i nguyªn vËt liÖu, c«ng cô, dông cô lµ tèn c«ng søc v« Ých, h¬n n÷a kh«ng ph¶i dÔ dµng ®Ó kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ l¹i toµn bé nguyªn vËt liÖu, c«ng cô, dông cô. Ngoµi ra, ®èi t­îng lËp dù phßng chØ lµ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô, hµng ho¸, thµnh phÈm gi¶m gi¸ trªn thÞ tr­êng th× ch­a ®ñ, nªn ch¨ng më réng thªm cho nh÷ng hµng tån kho mµ sæ s¸ch cho thÊy kh¶ n¨ng hµng chËm lu©n chuyÓn do kh«ng cßn phï hîp víi thÞ tr­êng hoÆc nh÷ng hµng ho¸ bÞ h­ háng, khiÕm khuyÕt lçi thêi hay ®¬n gi¶n lµ bÞ ø ®äng do tån tr÷ qu¸ nhiÒu. Theo th«ng t­ 64/ TC/ TCDN th× viÖc tÝnh to¸n ra møc dù phßng cÇn lËp ®­îc dùa trªn c¬ së chªnh lÖch gi÷a gi¸ ghi trªn sæ s¸ch víi gi¸ thùc tÕ trªn thÞ tr­êng vµo thêi ®iÓm 31/12 dång thêi th«ng t­ cßn qui ®Þnh gi¸ thùc tÕ trªn thÞ tr­êng lµ gi¸ cã thÓ mua hoÆc b¸n ®­îc trªn thÞ tr­êng. VÒ mÆt nguyªn t¾c th× ®iÒu nµy kh«ng nhÊt qu¸n bëi v× trªn thùc tÕ gi¸ gèc mua vµ gi¸ gèc b¸n ph¶i cã sù chªnh lÖch ®¸ng kÓ, nªn viÖc ¸p dông gi¸ mua hay gi¸ b¸n kh«ng thÓ x¸c ®Þnh chung chung mµ cßn ph¶i tuú thuéc vµo ®èi t­îng lËp dù phßng (Nh­ viÖc x¸c ®Þnh møc dù phßng cÇn lËp cho nguyªn vËt liÑu, c«ng cô dông cô ... th× ph¶i c¨n cø vµo gi¸ mua chø kh«ng thÓ lµ gi¸ b¸n, hay ®èi víi thµnh phÈm, hµng ho¸ th× viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trªn thÞ tr­êng ph¶i c¨n cø vµo gi¸ b¸n ...). Do vËy cÇn ph¶i cã mét qui ®Þnh cô thÓ h¬n vÒ c¸c t×nh huèng vµ c¸c lo¹i gi¸ ®­îc dïng lµm c¬ së tÝnh to¸n dù phßng chø kh«ng nªn cã mét qui ®Þnh chung chung lµ gi¸ mua hay gi¸ b¸n. 2.1.2 TrÝch lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi Theo th«ng t­ 64/ TC/ TCDN, doanh nghiÖp chØ ®­îc lËp dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi tèi ®a kh«ng v­ît qu¸ 20% tæng sè d­ nî ph¶i thu cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm 31/12 hµng n¨m vµ b¶o ®¶m doanh nghiÖp kh«ng bÞ lç. Qui ®Þnh nh­ vËy lµ kh«ng hîp lÝ c¶ vÒ lÝ luËn vµ thùc tiÔn: VÒ mÆt lÝ luËn: Nh­ ®· biÕt, dù phßng lµ viÖc x¸c nhËn tr­íc mét kho¶n lç cã thÓ x¶y ra trong t­¬ng lai, vËy th× kho¶n lç nµy ph¶i phô thuéc vµo c¸c sù kiÖn sÏ x¶y ra chø kh«ng thÓ phô thuéc vµo møc khèng chÕ 20% còng nh­ng sù ®¶m b¶o r»ng doanh nghiÖp kh«ng bÞ lç. VÒ mÆt thùc tiÔn: NÕu ¸p dông th«ng t­ 64, doanh nghiÖp cÇn ph¶i ph©n lo¹i c«ng nî vµ ph¶i chøng minh vÒ viÖc kh«ng thu håi ®­îc nî ®Ó tÝnh møc dù phßng ph¶i l©p. Nh­ vËy, gi¶ sö sè liÖu thùc tÕ ®¸ng tin cËy nµy v­ît qu¸ 20% th× lóc ®ã doanh nghiÖp sÏ xö lÝ nh­ thÕ nµo. Ch¼ng h¹n nh­ doanh nghiÖp sÏ ph¶i bá ®i nh÷ng kho¶n dù phßng cña c¸c con nî nµo, mÆt kh¸c nÕu t¹i doanh nghiÖp chØ cã mét con nî ph¶i thu khã ®ßi mµ møc dù phßng ph¶i lËp cho con nî nµy l¹i v­ît qu¸ 20% tæng sè d­ nî ph¶i thu cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm 31/12 th× cã nghÜa lµ dï cã b»ng chøng ch¾c ch¾n, hä còng kh«ng ®­îc lËp ®ñ møc dù phßng cÇn thiÕt, khi ®ã viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tµi s¶n thùc cña doanh nghiÖp trong yªu cÇu lËp dù phßng kh«ng ®­îc ®¸p øng. Do vËy, nÕu th«ng t­ 64 ®· rµng buéc r»ng: muèn lËp dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi, doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng b»ng chøng liªn quan ®Õn nî kh«ng thu håi ®­îc th× theo em lµ chóng ta kh«ng nªn ®Æt thªm møc khèng chÕ 20% trong viÖc x¸c ®Þnh møc dù phßng khã ®ßi cÇn lËp. H¬n n÷a, theo th«ng t­ 64 th× ®iÒu kiÖn ®Ó lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi lµ: c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi ph¶i cã tªn, ®Þa chØ, néi dung tõng kho¶n nî, sè tiÒn ph¶i thu cña tõng con nî trong ®ã ghi râ sè nî ph¶i thu khã ®ßi; ®ång thêi doanh nghiÖp ph¶i cã chøng tõ gèc hoÆc x¸c nhËn cña con nî vÒ sè tiÒn cßn nî ch­a tr¶ (hîp ®ång kinh tÕ, khÕ ­íc vay nî, b¶n thanh lÝ hîp ®ång, cam kÕt nî, ®èi chiÕu c«ng nî ...); ®©y lµ c¸c kho¶n nî ®· qu¸ h¹n 2 n¨m, kÓ tõ ngµy ®Õn h¹n thu nî, doanh nghiÖp ®· ®ßi nhiÒu lÇn nh­ng vÉn kh«ng thu håi ®ùoc; tr­êng hîp ®Æc biÖt, tuy ch­a qu¸ h¹n 2 n¨m nh­ng con nî ®ang trong thêi gian xem xÐt gi¶i thÓ, ph¸ s¶n hoÆc cã c¸c dÊu hiÖu kh¸c nh­ bá trèn hoÆc ®ang bÞ giam gi÷ xÐt hái. Gi¶ sö doanh nghiÖp cã mét con nî r¬i vµo tr­êng hîp ®Æc biÖt nªu trªn th× c¸c kho¶n nî hÇu nh­ kh«ng thÓ hoÆc kh«ng ®ßi ®­îc. NÕu lËp dù phßng trong tr­êng hîp nµy th× võa phøc t¹p (trong viÖc xem xÐt mét kho¶n nî lµ khã ®ßi) l¹i võa kh«ng thùc sù mang tÝnh chÊt lµ lËp dù phßng. Do ®ã, chóng ta nªn tÝnh møc dù phßng ph¶i thu khã ®ßi cÇn lËp trong niªn ®é tíi theo c«ng thøc sau: Sè dù phßng ph¶i thu khã ®ßi cÇn lËp cho niªn ®é tíi = Doanh sè ph¶i thu * TØ lÖ ­íc tÝnh thÊt thu C¸ch tÝnh nµy võa ®¬n gi¶n, võa mang ®óng tÝnh chÊt cña lËp dù phßng. Ngoµi ra ë ViÖt Nam nªn qui ®Þnh thªm mét lo¹i dù phßng n÷a lµ dù phßng rñi ro vµ tæn phÝ, lo¹i dù phßng nµy ®­îc qui ®Þnh kh¸ ®Çy ®ñ ë mét sè n­íc (ch¼ng h¹n ë Ph¸p) nh»m ghi nhËn mét kho¶n tiÒn vµo chi phÝ cña niªn ®é b¸o c¸o ®Ó bï ®¾p cho c¸c kho¶n chi phÝ hay c¸c kho¶n nî nµo ®ã ph¶i tr¶ trong t­¬ng lai do c¸c nghiÖp vô x¶y ra trong hiÖn t¹i ch¼ng h¹n nh­ chi phÝ kiÖn tông, nép ph¹t, bÊt th­êng, b¶o hµnh ... HiÖn nay, theo qui ®Þnh cña ViÖt Nam, chóng ta hoµn toµn kh«ng cho phÐp lËp dù phßng rñi ro vµ tæn phÝ. Sù thiÕu v¾ng cña lo¹i dù phßng nµy tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ niªn ®é sau sÏ ph¶i g¸nh chÞu c¸c chi phÝ cña niªn ®é nµy, ®iÒu ®ã sÏ lµm cho kÕt qu¶ kinh doanh cña niªn ®é nµy kh«ng ®­îc ph¶n ¸nh trung thùc. Ngoµi ra chóng ta nªn cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®èi víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó lo¹i trõ sù gi¶m gi¸ ®Æc biÖt trªn thÞ tr­êng cã thÓ x¶y ra ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh (ch­a tÝnh ®Õn khi x¸c ®Þnh tØ lÖ khÊu hao). 2.2 ChÕ ®é h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng Th«ng t­ sè 64/ TC/ TCDN qui ®Þnh: “ Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi vµ dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n ®­îc trÝch lËp tr­íc vµo chi phÝ ho¹t ®éng cña n¨m b¸o c¸o ®Ó ghi nhËn tr­íc vµo chi phÝ ho¹t ®éng cña n¨m b¸o c¸o ®Ó ghi nhËn tr­íc gi¸ trÞ c¸c kho¶n tæn thÊt cã thÓ xÈy ra trong n¨m kÕ ho¹ch gióp cho doanh nghiÖp cã nguån tµi chÝnh cÇn thiÕt ®Ó bï ®¾p ba kho¶n tæn thÊt cã thÓ x¶y ra trong n¨m kÕ ho¹ch nh»m b¶o toµn vèn kinh doanh”. Còng theo th«ng t­ nµy: “Môc ®Ých lËp c¸c kho¶n dù phßng lµ ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n tæn thÊt do gi¶m gi¸ hµng tån kho, c«ng nî khã ®ßi vµ gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t­”. Nh­ng theo nguyªn t¾c h¹ch to¸n kÕ to¸n hiÖn hµnh, c¸c kho¶n tæn thÊt nãi trªn ®· ®­îc ph¶n ¸nh trong kÕt qu¶ kinh doanh. Do vËy, doanh nghiÖp ph¶i hoµn nhËp tÊt c¶ c¸c kho¶n dù phßng vµo thu nhËp cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy, th«ng t­ 33/1998/TC- BTC h­íng dÉn trÝch lËp c¸c kho¶n dù phßng nh­ sau: - Cuèi niªn ®é kÕ to¸n x¸c ®Þnh møc dù phßng cÇn lËp cho tõng lo¹i, kÕ to¸n tiÕn hµnh trÝch lËp dù phßng ®­a vµo chi phÝ, ®ång thêi hoµn nhËp toµn bé sè dù phßng ®· lËp cña niªn ®é. - Cuèi niªn ®é sau, kÕ to¸n ph¶i hoµn nhËp toµn bé sè dù phßng ®· lËp cña niªn ®é kÕ to¸n tr­íc vµo thu nhËp. §ång thêi x¸c ®Þnh møc dù phßng míi cÇn lËp cho tõng lo¹i ë niªn ®é tiÕp theo råi tiÕn hµnh trÝch lËp ®­a vµo chi phÝ. Râ rµng lµ qui ®Þnh trªn ®©y ®· kh«ng ph¶n ¸nh ®­îc b¶n chÊt vµ vai trß cña dù phßng. Víi c¸ch lµm nµy viÖc x¸c ®Þnh dù phßng vµ h¹ch to¸n dù phßng chØ cßn l¹i duy nhÊt ý nghÜa x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc cña tµi s¶n t¹i thêi ®iÓm kiÓm kª cuèi n¨m, tr­íc khi lËp b¸o c¸o tµi chÝnh mµ th«i. Nh­ vËy, môc ®Ých lËp c¸c kho¶n dù phßng lµ ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n tæn thÊt do gi¶m gi¸ hµng tån kho, c«ng nî khã ®ßi vµ gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t­ kh«ng thùc hiÖn ®­îc bëi v× mäi kho¶n tæn thÊt do gi¶m gi¸ thùc tÕ ph¸t sinh trong n¨m kh«ng ®­îc theo dâi trªn c¸c tµi kho¶n dù phßng. H¬n n÷a, víi c¸ch h¹ch to¸n nµy doanh nghiÖp sÏ kh«ng theo dâi vµ qu¶n lÝ ®­îc viÖc chi tiªu quÜ dù phßng trong niªn ®é diÔn ra nh­ thÕ nµo. Nªn ch¨ng viÖc h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng cÇn ®­îc tiÕn hµnh nh­ sau: - Cuèi niªn ®é kÕ to¸n x¸c ®Þnh møc dù phßng cÇn lËp cho tõng lo¹i, kÕ to¸n tiÕn hµnh trÝch lËp dù phßng ®­a vµo chi phÝ. §ång thêi kÕ to¸n hoµn nhËp sè dù phßng ®· lËp cña niªn ®é kÕ to¸n tr­íc cßn l¹i ch­a sö dông ®Õn vµo thu nhËp tµi chÝnh (víi dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n) hay ghi gi¶m chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (víi dù phßng ph¶i thu khã ®ßi vµ dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho). - Trong niªn ®é kÕ to¸n tiÕp theo, kÕ to¸n ghi nhËn møc ®é thiÖt h¹i thùc tÕ do gi¶m gi¸ cña tõng lo¹i. §ång thêi, hoµn nhËp sè dù phßng ®· lËp cña tõng lo¹i kh«ng dïng ®Õn (nÕu cã). - Cuèi niªn ®é kÕ to¸n, kÕ to¸n hoµn nhËp sè dù phßng ®· lËp cña niªn ®é kÕ to¸n tr­íc cßn l¹i. §ång thêi, x¸c ®Þnh møc dù phßng míi cÇn lËp cho tõng lo¹i ë niªn ®é tiÕp theo råi tiÕn hµnh trÝch lËp ®­a vµo chi phÝ. Víi qui tr×nh ®ã, viÖc h¹ch to¸n dù phßng vÉn ®­îc tiÕn hµnh trªn c¸c TK 129, TK 229, TK 159, TK 139 nh­ chÕ dé qui ®Þnh nh­ng néi dung vµ c¸ch thøc h¹ch to¸n trªn c¸c tµi kho¶n nµy nªn cã sù thay ®æi. KÕt cÊu cña c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh dù phßng cÇn ®­îc qui ®Þnh nh­ sau: Bªn nî: - Sù tæn thÊt thùc tÕ do gi¶m gi¸ ph¸t sinh trong k× trõ vµo dù phßng ®· lËp. - Hoµn nhËp sè dù phßng ®· lËp kh«ng dïng ®Õn. Bªn cã: TrÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ vµo cuèi niªn ®é kÕ to¸n. D­ cã: Sè dù phßng ®É trÝch lËp cßn l¹i ch­a sö dông. Qui tr×nh nµy võa ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt trong viÖc h¹ch to¸n dù phßng, võa ph¶n ¸nh ®­îc t×nh h×nh trÝch lËp vµ sö dông dù phßng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc kiÓm tra, xÐt duyÖt vµ thÈm ®Þnh dù phßng. MÆt kh¸c x¸c ®Þnh ®­îc chÝnh x¸c chi phÝ vµ thu nhËp cña tõng ho¹t ®éng (ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ho¹t ®éng tµi chÝnh, ho¹t ®éng bÊt th­êng) tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng nh­ hiÖn nay, khi trÝch lËp dù phßng th× ®­a vµo chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ,nh­ng khi hoµn nh©p l¹i ®­a vµo thu nhËp bÊt th­êng (dù phßng ph¶i thu khã ®ßi vµ dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho). Néi dung vµ tr×nh tù h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng sÏ ®­îc tiÕn hµnh nh­ sau: H¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n ng¾n h¹n vµ dµi h¹n. - Cuèi niªn ®é kÕ to¸n tiÕn hµnh nhËp toµn bé sè dù phßng cña n¨m tr­íc cßn l¹i vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh. Nî TK 129 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n Nî TK 229 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n Cã TK 711 - Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh §ång thêi trÝch lËp dù phßng cho n¨m tíi: Nî TK 811 - Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh Cã TK 129 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n Cã TK 229 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n - Trong niªn ®é kÕ to¸n tiÕp theo: + Hoµn nhËp dù phßng kh«ng dïng ®Õn cña sè chøng kho¸n ®· nh­îng b¸n hay thu håi: Nî TK 129 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n Nî TK 229 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n Cã TK 711 - Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh + Ghi nhËn phÇn gi¶m gi¸ thùc tÕ cña chøng kho¸n trõ vµo dù phßng (kÓ c¶ sè thiÖt h¹i do doanh nghiÖp ph¸t hµnh chøng kho¸n bÞ ph¸ s¶n): §èi víi chøng kho¸n ng¾n h¹n ghi: Nî TK 129 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n Cã TK 121 - §Çu t­ chøng kho¸n ng¾n h¹n §èi víi chøng kho¸n dµi h¹n ghi: Nî TK 229 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n Cã TK 221 - §Çu t­ chøng kho¸n dµi h¹n - Cuèi niªn ®é kÕ to¸n tiÕp theo: Doanh nghiÖp tiÕn hµnh hoµn nhËp sè dù phßng cßn l¹i vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh: Nî TK 129 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n Nî TK 229 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n Cã TK 711 - Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh §ång thêi trÝch lËp møc dù phßng cho n¨m tiÕp theo: Nî TK 811 - Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh Cã TK 129 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n Cã TK 229 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n H¹ch to¸n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi - Cuèi niªn ®é kÕ to¸n, hoµn nhËp toµn bé sè dù phßng cßn l¹i cña n¨m cò ch­a dïng ®Õn, ghi gi¶m chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Nî TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi Cã TK 642 (6426) - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp §ång thêi trÝch lËp dù phßng cho n¨m tíi Nî TK 642 (6426) - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cã TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi - Trong niªn ®é kÕ to¸n tiÕp theo: + Ghi nhËn sè nî khã ®ßi kh«ng ®ßi ®­îc xö lÝ xo¸ sæ: Nî TK 004 - Nî khã ®ßi ®· xö lÝ §ång thêi ghi nhËn sè nî xo¸ sæ vµo dù phßng vµ ghi bæ sung sè nî xo¸ sæ lín h¬n sè dù phßng vÒ chóng ®· lËp (nÕu cã): Nî TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi Nî TK 642 (6426) - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cã TK 131 - Ph¶i thu kh¸ch hµng Cã TK 138 - Ph¶i thu kh¸c + Hoµn nhËp sè dù phßng kh«ng dïng ®Õn cña sè nî khã ®ßi ®· thu ®­îc. Nî TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi Cã TK 642 (6426) - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp -Cuèi niªn ®é kÕ to¸n hoµn nhËp toµn bé sè dù phßng cßn l¹i cña n¨m cò ch­a dïng ®Õn ghi gi¶m chi phÝ qu¶n lý: Nî TK139-Dù phßng ph¶ithu khã ®ßi Cã TK 642(6426)- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp §ång thêi trÝch lËp dù phßng cho n¨m tiÕp theo Nî TK 642 (6426) - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cã TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi H¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho - Cuèi niªn ®é kÕ to¸n, hoµn nhËp sè dù phßng cßn l¹i: Nî TK 159 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho Cã TK 642 (6426) - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp §ång thêi trÝch lËp dù phßng cho n¨m tíi: Nî TK 642 (6426) - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cã TK 159 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho - Trong niªn ®é kÕ to¸n tiÕp theo + Hoµn nhËp dù phßng kh«ng dïng ®Õn cña sè hµng tån kho ®· nh­îng b¸n hay sö dông. Nî TK 159 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho Cã TK 642 (6426) - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp + Ghi nhËn phÇn gi¶m gi¸ thùc tÕ cña hµng tån kho trõ vµo dù phßng Nî TK 159 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho Cã TK 151 - Hµng ®i ®­êng Cã TK 152 - Nguyªn vËt liÖu Cã TK 153 - C«ng cô, dông cô Cã TK 155 - Thµnh phÈm Cã TK 156 - Hµng ho¸ - Cuèi niªn ®é kÕ to¸n, tiÕn hµnh hoµn nhËp sè dù phßng cßn l¹i: Nî TK 159 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho Cã TK 642 (6426) - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp §ång thêi trÝch lËp dù phßng cho n¨m tíi Nî TK 642 (6426) - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cã TK 159 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho Víi c¸ch h¹ch to¸n trªn, kh«ng hÒ m©u thuÉn víi chÕ ®é qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh còng nh­ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, nã chØ lµm râ h¬n b¶n chÊt cña c¸c kho¶n dù phßng còng nh­ néi dung ghi chÐp cña c¸c tµi kho¶n, t¹o thuËn lîi cho c«ng t¸c kÕ to¸n vµ qu¶n lý. KÕt luËn H¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng lµ mét néi dung h¹ch to¸n c¬ b¶n, quan trong nh»m gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã nguån tµi chÝnh cÇn thiÕt ®Ó bï ®¾p nh÷ng kho¶n thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra trong t­¬ng lai. H¬n n÷a, nhê cã h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng mµ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña ®¬n vÞ ph¶n ¸nh ®­îc chÝnh x¸c h¬n gi¸ trÞ tµi s¶n thùc cña doanh nghiÖp. VÊn ®Ò ph¸t huy mäi ­u ®iÓm cña tæ chøc vµ h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp lµ thùc sù cÇn thiÕt, nã gióp cho doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong t­¬ng lai . MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi, nh­ng bµi viÕt ch¾c vÉn cßn nhiÒu thiÕu sãt do giíi h¹n vÒ thêi gian, tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng nghiªn cøu. V× vËy, em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c« gi¸o vµ c¸c b¹n sinh viªn quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy ®Ó ®Ò tµi ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Sinh viªn PHïNG L£ Hµ Tµi liÖu tham kh¶o 1.KÕ to¸n tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp Khoa kÕ to¸n - §HKTQD - NXB tµi chÝnh Hµ Néi - 1997 2.HÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp Vô chÕ ®é kÕ to¸n - NXB tµi chÝnh Hµ Néi - 1995 3.Lý thuyÕt vµ thùc hµnh kÕ to¸n tµi chÝnh TS NguyÔn V¨n C«ng - NXB tµi chÝnh Hµ Néi - 2000 4.C¸c chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ Ng©n hµng thÕ giíi - NXB tµi chÝnh Hµ Néi - 2000 5.Th«ng t­ sè 64 - TC/ TCDN ngµy 15 - 9 - 97 h­íng dÉn chÕ ®é trÝch lËp vµ sö dông dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, dù phßng c«ng nî khã ®ßi, dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n t¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc. 6.Th«ng t­ sè 33/ 1998/ TT - BTC ngµy 17 - 3 - 1998 h­íng dÉn h¹ch to¸n trÝch lËp vµ sö dông c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, dù phßng ph¶i thu khã ®ßi, dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n t¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc. 7.T¹p chÝ kÕ to¸n