Đề tài Những vấn đề về tỷ giá hối đoái và tác động của nó đến hoạt động xuất nhập khẩu và các biến số kinh tế vĩ mô khác

lêi nãi ®Çu ***** Tû gi¸ hèi ®o¸i x­a nay vèn dÜ lµ mét thÕ giíi bÝ Èn, bÊt tr¾c. Sù vËn ®éng cña nã th­êng v­ît ra ngoµi dù ®o¸n vµ kh¶ n¨ng chÕ ngù cña Nhµ n­íc. Nã lµ giao ®iÓm gi÷a c¸c quan hÖ kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc, tû gi¸ hèi ®o¸i lµ nh©n tè quan träng t¸c ®éng ®Õn nhiÒu biÕn sè kinh tÕ kh¸c nhau vµ nhÊt lµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i do vËy rÊt nhËy c¶m , nh­ mét con dao hai l­ìi, cã thÓ ®em l¹i "sù thÇn kú kinh tÕ" nh­ng còng cã thÓ ®Èy nÒn kinh tÕ vµo khñng ho¶ng. ViÖt Nam víi xu h­íng toµn cÇu ho¸, quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ, nhÊt lµ trong lÜnh vùc tµi chÝnh - tiÒn tÖ ®­îc coi lµ nh÷ng ®iÒu tÊt yÕu. Tuy nhiªn, víi nh÷ng diÔn biÕn hÕt søc phøc t¹p nh­ nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi nÒ kinh tÕ më, th× t¸c ®éng cña nÒn kinh tÕ - tµi chÝnh thÕ giíi qua con ®­êng tû gi¸ diÔn ra rÊt nhanh, cã ¶nh h­ëng lín ®Õn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Trong khi ®ã bµi häc cña c¸c n­íc NICs (c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi) cho thÊy, C«ng NghiÖp Ho¸ - HiÖn §¹i Ho¸ (CNH - H§H) chØ thµnh c«ng khi nã ®­îc "nu«i d­ìng" b»ng xuÊt khÈu. H¬n n÷a, ViÖt Nam ®ang ®i nh÷ng b­íc ®i ®Çu tiªn trªn c¶ lý luËn vµ thùc tiÔn trong viÖc ®iÒu hµnh tû gi¸ hèi ®o¸i trong chiÕn l­îc t¨ng tr­ëng kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu phôc vô CNH - H§H ®Êt n­íc, do ®ã, viÖc nghiªn cøu tû gi¸ hèi ®o¸i vµ t¸c ®éng cña nã tíi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®èi víi chóng ta lµ ®iÒu rÊt cÇn thiÕt. Môc lôc Lêi nãi ®Çu Môc lôc Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i vµ t¸c ®éng cña nã ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Tû gi¸ hèi ®o¸i............................................................................... Kh¸i niÖm....................................................................................... 1.1. Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ g×................................................................... 1.2. Thùc chÊt vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i....................................................... C¸c lo¹i tû gi¸ hèi ®o¸i................................................................... 2.1. Tû gi¸ hèi ®o¸i giao ngay vµ tû gi¸ hèi ®o¸i kú h¹n.................. 2.2. Tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc vµ tû gi¸ hèi ®o¸i thÞ tr­êng............ 2.3. Tû gi¸ hèi ®o¸i yÕt trùc tiÕp vµ tû gi¸ hèi ®o¸i yÕt gi¸n tiÕp..... 2.4. Tû gi¸ hèi ®o¸i tÝnh chÐo........................................................... X¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i ................................................................ 3.1. Ngang gi¸ vµng ......................................................................... 3.2. §ång gi¸ l·i suÊt....................................................................... 3.3. Quy luËt mét gi¸ vµ thuyÕt ®ång gi¸ søc mua........................... 3.4. X¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i theo quan hÖ cung - cÇu tiÒn tÖ.......... C¸c chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i.............................................................. 4.1. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh hoµn toµn.................................. 4.2. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh cã ®iÒu chØnh............................ 4.3. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi hoµn toµn................................... 4.4. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi cã ®iÒu tiÕt................................. C¸c ph­¬ng ph¸p chñ yÕu ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i..................... 5.1. L·i suÊt chiÕt khÊu..................................................................... 5.2. NghiÖp vô thÞ tr­êng hèi ®o¸i.................................................... 5.3. Quü b×nh æn hèi ®o¸i................................................................. 5.4. Ph¸ gi¸ tiÒn tÖ............................................................................. 5.5. N©ng gi¸ tiÒn tÖ.......................................................................... Ch­¬ng II: Sù t¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c biÕn sè kinh tÕ vÜ m« kh¸c. Tû gi¸ hèi ®o¸i t¸c ®éng ®Õn xuÊt nhËp khÈu................................ Mèi t­¬ng quan gi÷a tû gi¸ hèi ®o¸i vµ xuÊt nhËp khÈu................ Tû gi¸ hèi ®o¸i t¸c ®éng ®Õn c¸c biÕn sè kinh tÕ vÜ m« kh¸c: l·i suÊt, l¹m ph¸t vµ s¶n l­îng....................................................... KÕt luËn.............................................................................................. Tµi liÖu tham kh¶o............................................................................. Trang 1 2 3 3 3 3 3 4 4 5 5 5 6 6 6 7 9 10 10 12 12 12 13 13 14 15 15 15 16 16 17 17 19 20 Ch­¬ng I nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i vµ t¸c ®éng cña nã ®Õn xuÊt nhËp khÈu Tû gi¸ hèi ®o¸i Kh¸i niÖm Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ g× VÒ h×nh thøc, tû gi¸ hèi ®o¸i lµ gi¸ c¶ ®¬n vÞ tiÒn tÖ cña mét n­íc ®­îc biÓu hiÖn b»ng mét sè ®¬n vÞ tiÒn tÖ n­íc kia; lµ hÖ sè cña mét ®ång tiÒn nµy sang ®ång tiÒn kh¸c, ®­îc x¸c ®Þnh bëi mèi quan hÖ cung - cÇu trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. VÒ néi dung, tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét ph¹m trï kinh tÕ b¾t nguån tõ nhu cÇu trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô, ph¸t sinh trùc tiÕp tõ tiÒn tÖ, quan hÖ tiÒn tÖ (sù vËn ®éng cña vèn, tÝn dông....) gi÷a c¸c quèc gia. Tû gi¸ ®ång Yªn NhËt vµ cña ®« la Mü so víi ®ång ViÖt Nam ngµy 05/09/2001 nh­ sau: 1 USD = 119.83 JPY 1 USD = 15.000 VND Nh­ vËy, tû gi¸ hèi ®o¸i thÓ hiÖn quan hÖ vÒ gi¸ trÞ tiÒn tÖ gi÷a hai ®ång tiÒn kh¸c nhau. Thùc chÊt vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét ph¹m trï n»m trong phÇn giao cña 2 lÜnh vùc: lÜnh vùc tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i. ChÝnh v× thÕ xuÊt hiÖn c¸c c¸ch nh×n nhËn sau: Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét lo¹i gi¸ ®Æc biÖt cña mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt. TiÒn tÖ lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt. Nh­ vËy, ®· lµ hµng ho¸ th× ph¶i cã gi¸ trÞ, tøc lµ do hao phÝ lao ®éng x· héi t¹o ra, nh­ng tiÒn tÖ ngµy nay tøc lµ tiÒn giÊy kh«ng ph¶n ¸nh hao phÝ lao ®éng x· héi t¹o ra mµ nã l¹i ®¹i diÖn cho mét l­îng gi¸ trÞ kh¸c, ®­îc x· héi g¸n cho vµ céng nhËn, víi sù b¶o ®¶m cña chÝnh phñ. §©y còng chÝnh lµ mét trong nh÷ng lÝ do c¬ b¶n g©y nªn hiÖn t­îng tiÒn giÊy mÊt gi¸ hay "l¹m ph¸t" (l¹m ph¸t lµ gi¸ trÞ cña tiÒn giÊy bÞ sôt gi¶m, thÓ hiÖn ë viÖc cïng mét l­îng tiÒn nh­ng mua ®­îc ngµy cµng Ýt hµng ho¸ h¬n). Gi¸ trÞ sö dông cña tiÒn tÖ chÝnh lµ kh¶ n¨ng tiÒn tÖ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña nã: lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n, ph­¬ng tiÖn cÊt tr÷, ph­¬ng tiÖn ®Çu t­ vµ kinh doanh kiÕm lêi. Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ gi¸ c¶ cña tiÒn tÖ, trong khi tiÒn tÖ lµ ®¬n vÞ tÝnh gi¸ c¶ cña mäi lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô, do ®ã tû gi¸ cßn ®­îc gäi lµ "gi¸ cña gi¸". Tû gi¸ cã tÇm ¶nh h­ëng hÕt søc réng lín, tr­íc hÕt lµ tíi tÊt c¶ c¸c lo¹i gi¸ cã liªn quan vµ sau ®ã ¶nh h­ëng tíi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ cÇu nèi quan träng gi÷a nÒn kinh tÕ trong n­íc vµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Trong qu¸ tr×nh hîp t¸c kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia, dï lµ ho¹t ®éng mua b¸n trao ®æi hµng ho¸ hay ho¹t ®éng ®Çu t­, du lÞch, viÖn trî,.. ®Òu cÇn ®Õn nh÷ng giao dÞch tiÒn tÖ. §¬n vÞ xuÊt khÈu b¸n hµng ë n­íc ngoµi thu ngo¹i tÖ vÒ cÇn ®æi lÊy néi tÖ ®Ó quay vßng tiÕp tôc s¶n xuÊt kinh doanh, nhµ ®Çu t­ muèn ®æi l·i b»ng néi tÖ ra ngo¹i tÖ ®Ó chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc.... Vµ c¬ së ®Ó tiÕn hµnh nh÷ng giao dÞch tiÒn tÖ nµy chÝnh lµ "gi¸ cña tiÒn tÖ" hay "tû gi¸ hèi ®o¸i". Mét c¸ch kh¸i qu¸t h¬n, c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu kh¸c nhau vÒ nhiÒu mÆt. Cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt thóc ®Èy hîp t¸c vµ héi nhËp kinh tÕ, nh­ng l¹i cã nh÷ng kh¸c biÖt c¶n trë qu¸ tr×nh ®ã, ch¼ng h¹n nh­ viÖc mçi quèc gia chØ dïng mét ®ång tiÒn riªng cña m×nh. Tuy nhiªn, cã nhiÒu c¸ch ®Ó v­ît qua c¶n trë nµy: c¸c quèc gia phÊn ®Êu ®Ó ®ång tiÒn cña m×nh cã thÓ mua b¸n hµng ho¸ trªn toµn thÕ giíi hoÆc viÖc h×nh thµnh ®ång tiÒn chung trong khu vùc nh­ ®ång EURO. Song cã mét ph­¬ng ph¸p rÊt cæ ®iÓn, ®· thóc ®Èy hîp t¸c kinh tÕ thÕ giíi ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong suèt nh÷ng n¨m qua - ®ã lµ ph­¬ng ph¸p dïng tû gi¸ hèi ®o¸i ®Ó chuyÓn ®æi c¸c ®ång tiÒn cña c¸c n­íc kh¸c nhau. Tû gi¸ hèi ®o¸i ®· lµ c¬ së ®Ó t¹o ra mét th­íc ®o gi¸ trÞ chung gi÷a c¸c n­íc trªn thÕ giíi, thóc ®Èy sù hîp t¸c vµ ph¸t triÓn gi÷a c¸c quèc gia. Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ ph­¬ng tiÖn chuyÓn ®æi c¸c ®ång tiÒn vµ thÓ hiÖn t­¬ng quan gi¸ trÞ gi÷a c¸c ®ång tiÒn ®ã. Do vËy, tû gi¸ hèi ®o¸i cßn thÓ hiÖn t­¬ng quan thùc lùc kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia. C¸c lo¹i tû gi¸ hèi ®o¸i Tû gi¸ hèi ®o¸i giao ngay vµ tû gi¸ hèi ®o¸i kú h¹n (Spot and Forward Rate) Tû gi¸ hèi ®o¸i giao ngay lµ tû gi¸ yÕt cho nh÷ng giao dÞch thùc tÕ diÔn ra t¹i thêi ®iÓm yÕt gi¸ vµ viÖc thanh to¸n ®­îc thùc hiÖn chËm nhÊt sau 2 ngµy. VÝ dô: tû gi¸ giao ngay USD/VND lµ 15.000 vµo ngµy 05/10/2001 ¸p dông cho c¸c giao dÞch ngo¹i tÖ trong ngµy vµ viÖc thanh to¸n ®­îc thùc hiÖn chËm nhÊt vµo ngµy 07/10/2001. Tû gi¸ hèi ®o¸i kú h¹n lµ tû gi¸ hèi ®o¸i Ên ®Þnh cho mét giao dÞch ngo¹i tÖ sÏ diÔn ra trong t­¬ng lai. VÝ dô: Tû gi¸ giao ngay USD/VND lµ 14.95 0 vµo ngµy 05/09/2001. Tû gi¸ kú h¹n 30 ngµy Ên ®Þnh ngµy h«m ®ã lµ 14.990 nh­ng ®­îc tiÕn hµnh thanh to¸n vµo 30 + 2 ngµy sau tøc ngµy 07/10/2001. Tû gi¸ kú h¹n th­êng cã sù chªnh lÖch víi tû gi¸ giao ngay. Møc chªnh lÖch nµy ph¶n ¸nh dù ®o¸n cña thÞ tr­êng vÒ xu thÕ biÕn ®éng tû gi¸. Tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc vµ tû gi¸ hèi ®o¸i thÞ tr­êng ë nhiÒu n­íc, ng©n hµng trung ­¬ng n­íc ®ã can thiÖp vµo viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i vµ Ên ®Þnh møc tû gi¸ giao dÞch hµng ngµy. Tû gi¸ ®ã ®­îc gäi lµ tû gi¸ chÝnh thøc. Tuy nhiªn, c¸c giao dÞch thùc tÕ trªn thÞ tr­êng cã thÓ dùa trªn mét tû gi¸ kh¸c ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së cung cÇu trªn thÞ tr­êng. Tû gi¸ ®ã gäi lµ tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng. Tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc lµ tû gi¸ do ng©n hµng trung ­¬ng c«ng bè vµ Ên ®Þnh cßn tû gi¸ hèi ®o¸i thÞ tr­êng lµ tû gi¸ giao dÞch thùc tÕ trªn thÞ tr­êng. Tû gi¸ hèi ®o¸i yÕt trùc tiÕp vµ tû gi¸ hèi ®o¸i yÕt gi¸n tiÕp Tû gi¸ hèi ®o¸i yÕt trùc tiÕp lµ tû gi¸ ®­îc yÕt trªn c¬ së tÝnh gi¸ trÞ mét ®¬n vÞ néi tÖ theo ngo¹i tÖ. H×nh thøc yÕt gi¸ nµy th­êng ®­îc sö dông ë Anh - Mü nªn cßn ®­îc gäi lµ yÕt gi¸ kiÓu Anh - Mü. Tû gi¸ nµy ®­îc ký hiÖu lµ e. VÝ dô: T¹i Anh ng­êi ta yÕt GBP/USD = 1,6669 cßn t¹i Mü ng­êi ta yÕt USD/GBP = 0,5999. Tû gi¸ hèi ®o¸i yÕt gi¸n tiÕp lµ tû gi¸ ®­îc yÕt trªn c¬ së tÝnh gi¸ trÞ mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ theo néi tÖ. Tû gi¸ nµy ®­îc ký hiÖu lµ E. VÝ dô: T¹i ViÖt Nam ta yÕt USD/VND = 14.980 (NÕu yÕt gi¸ trùc tiÕp sÏ lµ: VND/USD = 1/14.980 = 0.0000667) Tû gi¸ hèi ®o¸i tÝnh chÐo (Cross Rate) Trªn thùc tÕ, kh«ng ph¶i tû gi¸ gi÷a 2 ®ång tiÒn nµo còng ®­îc yÕt gi¸ trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ vµ thÞ tr­êng hèi ®o¸i mµ chñ yÕu lµ tû gi¸ cña c¸c ®ång tiÒn víi c¸c ®ång tiÒn m¹nh (hard curency) nh­ USD, GBP, FRF, JPY, DEM... tû gi¸ gi÷a c¸c ®«ng tiÒn yÕu (soft currency) th­êng kh«ng ®­îc yÕt gi¸ do tÝnh kÐm chuyÓn ®æi (inconvertibility) cña chóng. Tuy nhiªn trong thùc tÕ, ®«i khi ng­êi ta l¹i cÇn tÝnh to¸n tû gi¸ gi÷a c¸c ®ång tiÒn nµy, ch¼ng h¹n gi÷a Baht vµ §ång ViÖt Nam. Khi ®ã ng­êi ta sö dông tû gi¸ tÝnh chÐo. Tû gi¸ tÝnh chÐo gi÷a 2 ®ång tiÒn ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¬ së so s¸nh tû gi¸ cña chóng víi mét ®ång tiÒn thø 3 (th­êng lµ mét ®ång tiÒn m¹nh). Ch¼ng h¹n nÕu: USD/VND = 14.890 vµ USD/Baht = 40 th× tû gi¸ tÝnh chÐo Baht/VND = 14.890/40 = 372,25 Ngoµi nh÷ng kh¸i niÖm trªn, cßn cã mét sè lo¹i tû gi¸ kh¸c nh­ tû gi¸ mua, tû gi¸ b¸n, tû gi¸ Big - Mac, tû gi¸ chuyÓn kho¶n, tû gi¸ Tom - next,... X¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i Qua viÖc x¸c ®Þnh trªn, khi tr×nh bµy c¸c kh¸i niÖm vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i, chóng ta cã thÓ ®Ó ý thÊy r»ng cã nhiÒu lo¹i tû gi¸ hèi ®o¸i kh¸c nhau còng nh­ gi¸ trÞ cña chóng còng cã thÓ kh«ng gièng nhau. Vµ cã thÓ ta còng sÏ b¨n kho¨n lµ t¹i sao vµ lµm thÕ nµo c¸c ng©n hµng trung ­¬ng Ên ®Þnh tû gi¸ chÝnh thøc? ThÞ tr­êng quyÕt ®Þnh tû gi¸ giao ngay vµ tû gi¸ kú h¹n nh­ thÕ nµo? T¹i sao tû gi¸ USD/VND ngµy 05/09/2001 l¹i lµ 14.950 chø kh«ng ph¶i 11.000 hay 17.000? Lµm sao ®Ó x¸c ®Þnh tû gi¸ trao ®æi gi÷a 2 lo¹i tiÒn tÖ? Trªn thùc tÕ ng­êi ta ®· tõng dïng nhiÒu ph­¬ng ph¸p ®Ó x¸c ®Þnh tû gi¸. Ngang gi¸ vµng §Ó hiÓu vÒ ngang gi¸ vµng, tr­íc hÕt chóng ta cÇn nhí l¹i r»ng tr­íc kia ph­¬ng tiÖn trao ®æi vµ thanh to¸n chÝnh lµ vµng, lóc ®Çu lµ vµng thái (bullion), sau lµ tiÒn vµng ®óc. Sau ®ã, tiÒn giÊy ra ®êi thay thÕ cho vµng song vÉn ®­îc g¾n gi¸ trÞ vµo vµng. §ã lµ chÕ ®é b¶n vÞ tiÒn vµng (Gold Standard). VÝ dô: 1 USD = 0,888671 gram vµng trong khi 1 GBP = 2,488281 gram vµng. Ng­êi ta ®· lîi dông ngay ®Æc ®iÓm g¾n gi¸ trÞ cña c¸c ®ång tiÒn vµo vµng ®Ó x¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i. Ngang gi¸ vµng (gold parity) lµ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i dùa trªn c¬ së so s¸nh hµm l­îng vµng cña ®¬n vÞ tiÒn tÖ mçi n­íc. Gi¶ ®Þnh ta cã hai lo¹i ®ång tiÒn lµ A vµ B. Tû gi¸ nµy ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Hµm l­îng vµng trong 1 ®¬n vÞ tiÒn A Tû gi¸ hèi ®o¸i = (§ång tiÒn A/§ång tiÒn B) Hµm l­îng vµng trong 1 ®¬n vÞ tiÒn B 2,488281 Nh­ vËy víi vÝ dô trªn th× tû gi¸ GBP/USD = = 2,8 0,888671 Ngµy nay, ph­¬ng ph¸p tÝnh tû gi¸ nµy Ýt ®­îc ¸p dông. 3.2. §ång gi¸ l·i suÊt (Interest Parity) §Ó hiÓu ph­¬ng ph¸p ®ång gi¸ l·i suÊt, tr­íc hÕt chóng ta h·y xem xÐt vÝ dô vÒ 2 ®ång tiÒn: D (néi tÖ) vµ F (ngo¹i tÖ). E, F lÇn l­ît lµ tû gi¸ giao ngay vµ tû gi¸ kú h¹n gi÷a 2 ®ång tiÒn. RD vµ RF lÇn l­ît lµ l·i suÊt (theo n¨m) cña 2 ®ång tiÒn. NÕu b¾t ®Çu b»ng 1 ®ång D chóng ta sÏ cã 2 ph­¬ng ¸n: Ph­¬ng ¸n 1: Göi 1 ®¬n vÞ ®ång tiÒn D lÊy l·i sau 1 n¨m thu ®­îc (1+ RD) ®ång tiÒn D Ph­¬ng ¸n 2: ChuyÓn tiÒn D sang ®ång tiÒn F theo tû gi¸ giao ngay E ®­îc (1xE) ®ång tiÒn F. Göi lÊy l·i (1xE) ®ång tiÒn F sau 1 n¨m thu ®­îc E(1+ RF) ®ång tiÒn F. ChuyÓn E(1+ RF) ®ång tiÒn F sang ®ång tiÒn D theo tû gi¸ kú h¹n F ®­îc E(1+ RF)/F ®ång tiÒn D. NÕu E(1+ RF)/F > (1+ RD) th× râ rµng göi tiÒn b»ng tiÒn F cã l·i h¬n. Do sè ng­êi muèn göi tiÒn b»ng ®ång F t¨ng lªn, l·i suÊt sÏ gi¶m xuèng ®Ó c©n ®èi nguån vèn. ChØ ®Õn khi E(1+ RF)/F = (1+ RD) th× göi tiÒn b»ng ®ång tiÒn D cã lîi h¬n vµ g©y ra lµn sãng chuyÓn tõ ®ång F sang ®ång D göi lÊy l·i. T­¬ng tù, dßng di chuyÓn nµy chØ dõng l¹i khi l·i suÊt cña hai ph­¬ng ¸n c©n b»ng. Hay: E(1+ RF)/F = (1+ RD) E(1+ RF) = F(1+ RD) §iÒu kiÖn nµy gäi lµ ®iÒu kiÖn ngang gi¸ tiÒn l·i. Nã cho r»ng trong ®iÒu kiÖn c¸c nguån vèn ®­îc chu chuyÓn tù do, l·i suÊt ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së cung cÇu thÞ tr­êng vµ bá qua c¸c chi phÝ giao dÞch th× l·i suÊt ë mäi n¬i trªn thÕ giíi ®Òu nh­ nhau. Tõ ®ã, ng­êi ta x©y dùng ph­¬ng ph¸p ®ång gi¸ l·i suÊt ®Ó x¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i trªn c¬ së cho r»ng tû gi¸ ph¶i dd­îc x¸c ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o sù ®óng ®¾n cña quy luËt ®ång gi¸ l·i suÊt. Khi ®ã, tû gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh bëi c«ng thøc: 1 + RD E - Eo RD - RF E = Eo x hay = 1 + RF Eo 1 + RF Trong ®ã E lµ tû gi¸ t¹i thêi ®iÓm nghiªn cøu (cÇn tÝnh), Eo lµ tû gi¸ t¹i thêi ®iÓm gèc. Tõ c«ng thøc trªn ta còng thÊy biÕn ®éng tû gi¸ phô thuéc vµo t­¬ng quan l·i suÊt gi÷a hai ®ång tiÒn. V× tû gi¸ cã thÓ biÕn ®éng ngay khi cã sù thay ®æi l·i suÊt, x¸c ®Þnh tû gi¸ theo ®ång gi¸ l·i suÊt ®­îc xem lµ c¸ch x¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i ng¾n h¹n. 3.3. Quy luËt mét gi¸ vµ thuyÕt ®ång gi¸ søc mua. T­¬ng tù nh­ ®èi víi ®ång gi¸ l·i suÊt, ®Ó hiÓu quy luËt mét gi¸ chóng ta h·y xem xÐt gi¸ c¶ cña mét mÆt hµng lµ g¹o ë 2 quèc gia cã 2 ®ång tiÒn lÇn l­ît lµ D vµ F. Gi¸ g¹o tÝnh b»ng 2 ®ång tiÒn lÇn l­ît lµ PD vµ PF. Tû gi¸ F/D lµ E. NÕu c¨n cø vµo ®ång tiÒn D, b¹n cã 2 ph­¬ng ¸n chän: Ph­¬ng ¸n 1: Mua 1 kg g¹o b»ng ®ång D hÕt PD Ph­¬ng ¸n 2: Mua 1 kg g¹o b»ng ®ång F hÕt PF tøc lµ ph¶i bá ra (PFxE) ®ång tiÒn D. NÕu (PFxE) < PD, mua g¹o b»ng ®ång F sÏ rÎ h¬n. C¸c nhµ bu«n lËp tøc ®æ x« vµo mua g¹o t¹i n­íc F. KÕt qu¶, gi¸ g¹o F t¨ng lªn cho ®Õn khi (PFxE) = PD . Ng­îc l¹i nÕu (PFxE) > PD, mua g¹o b»ng ®ång D sÏ cã lîi, c¸c nhµ bu«n lËp tøc chuyÓn sang ma g¹o ë n­íc D ®Èy gi¸ g¹o ë ®©y lªn ®Õn khi (PFxE) = PD. Nãi tãm l¹i, do ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c nhµ bu«n, gi¸ g¹o t­¬ng ®èi t¹i hai quèc gia sÏ lu«n c©n b»ng. §ã còng lµ néi dung quy luËt 1 gi¸. Quy luËt nµy ph¸t biÓu r»ng trªn c¸c thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o, kh«ng cã c¸c chi phÝ giao dÞch vµ vËn t¶i, gia c¶ t­¬ng ®èi (gi¸ tÝnh theo cïng mét lo¹i tiÒn tÖ) lµ nh­ nhau ®èi víi mäi lo¹i hµng ho¸ gièng nhau, bÊt kÓ chóng ®­îc s¶n xuÊt ë n­íc nµo. Do ®ã, nÕu gi¸ g¹o ë 2 n­íc lµ PD vµ PF th× tû gi¸ hèi ®o¸i E ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh b»ng: E= PD / PF ®Ó ®¶m b¶o quy luËt 1 gi¸ ®óng víi g¹o. Dùa trªn c¸ch tiÕp cËn cña quy luËt 1 gi¸, Ricardo vµ nhiÒu nhµ kinh tÕ ®· ®­a ra lý thuyÕt ®ång gi¸ søc mua (Purchasing Power Parity). Lý thuyÕt nµy ph¸t biÓu r»ng, tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a 2 ®ång tiÒn b»ng tû sè gi÷a c¸c møc gi¸ cña gi¸ hµng ho¸ 2 n­íc. ThuyÕt nµy tÝnh to¸n søc mua cña c¸c ®ång tiÒn th«ng qua gi¸ c¶ cña gi¸ hµng ho¸ ë mçi n­íc, sau ®ã so s¸nh chóng víi nhau: Søc mua cña ®ång néi tÖ E= Søc mua cña ®ång ngo¹i tÖ TÝnh to¸n tû gi¸ hèi ®o¸i theo c¸ch nµy gäi lµ ®ång gi¸ søc mua tuyÖt ®èi (PPP tuyÖt ®èi). Mét hµm ý kh¸c cña thuyÕt ®ång gi¸ søc mua lµ ®ång gi¸ søc mua t­¬ng ®èi (PPP t­¬ng ®èi). PPP t­¬ng ®èi cho r»ng sù thay ®æi theo tû lÖ phÇn tr¨m trong tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a 2 ®ång tiÒn trong bÊt kú mét ®iÒu kiÖn nµo còng b»ng møc chÖnh lÖch gi÷a c¸c thay ®æi tû lÖ phÇn tr¨m trong møc gi¸ gi÷a c¸c quèc gia. NghÜa lµ: (E - Eo) / Eo = (CPID - CPIF) / CPIF E CPID Eo x CPID = hay E = Eo CPIF CPIF Trong ®ã: Eo : tû gi¸ t¹i thêi ®iÓm chän gèc E : tû gi¸ t¹i thêi ®iÓm nghiªn cøu CPID : chØ sè gi¸ trong n­íc CPIF : chØ sè gi¸ n­íc ngoµi C«ng thøc trªn ®­îc gäi lµ c«ng thøc Ricardo - Cassel (do David Ricardo vµ Gustav Cassel cïng ®­a ra trong t¸c phÈm cña m×nh). C«ng thøc nµy gîi ý r»ng nÕu chóng ta biÕt tû gi¸ hèi ®o¸i t¹i mét thêi ®iÓm lý t­ëng lµ gèc th× ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc tû gi¸ t¹i mét thêi ®iÓm kh¸c qua c¸c møc gia 2 n­íc. Tû gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p nµy t¹m gäi lµ tû gi¸ hèi ®o¸i ®ång gi¸ søc mua (PPP). Còng tõ c«ng thøc Ricardo - Cassel, chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc tû gi¸ trong ®ã bá qua yÕu tè l¹m ph¸t. Tû gi¸ ®ã gäi lµ tû gi¸ thùc (Real exchange rate hay effective rate) cßn tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc yÕt hµng ngµy lµ tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa. Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc ®­îc x¸c ®Þnh bëi c«ng thøc: CPIF ER = EN x CPID Trong ®ã ER lµ tû gi¸ hèi ®o¸i thùc, EN lµ tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa. MÆc dï lý thuyÕt ®ång gi¸ søc mua ®· nªu bËt ®­îc nh÷ng nh©n tè quan träng n»m ®»ng sau sù vËn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i nh­ng nã còng thÓ hiÖn lµ mét ph­¬ng thøc phøc t¹p vµ ch­a hoµn thiÖn. ë chç: Bao giê còng tån t¹i chi phÝ giao dÞch, vËn chuyÓn hµng ho¸. Do ®ã, kh«ng cã g× b¶o ®¶m gi¸ cña cïng mét s¶n phÈm l¹i nh­ nhau ë mäi n¬i. Do cã nh÷ng hµng rµo ng¨n trë nªn mËu dÞch vµ l­u th«ng hµng ho¸ kh«ng hoµn toµn tù do. Do v©y, thÞ tr­êng kh«ng thÓ ®iÒu hoµ gi¸ c¶ trªn ph¹m vÞ thÕ giíi. C¸c mÆt hµng ë c¸c n­íc kh¸c nhau còng kh«ng gièng nhau. C¸c ®iÒu kiÖn thu thËp d÷ liÖu, sè liÖu vµ lùa chän kh¸c nhau; ngoµi ra cßn c¸c sai sè thèng kª lµm cho c¸c kÕt qu¶ thu ®­îc mÊt tÝnh chÝnh x¸c vµ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn so s¸nh. 3.4. X¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i theo quan hÖ cung - cÇu tiÒn tÖ Víi nh÷ng nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p ®ång gi¸ l·i suÊt vµ ®ång gi¸ søc mua. Ngang gi¸ vµng ®­îc coi lµ biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶, song chØ cã t¸c dông d­íi chÕ ®é b¶n vÞ vµng. Khi tiÒn giÊy t¸ch ra khái vµng, viÖc so s¸nh qua vµng trë nªn kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. Gi¸ trÞ tiÒn giÊy biÕn ®éng liªn tôc vµ buéc viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ ph¶i dùa trªn nh÷ng c¨n cø míi. Tuy nhiªn, ngay c¶ khi chóng ta kh«ng biÕt x¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i nh­ thÕ nµo, th× tû gi¸ vÉn cø tån t¹i trong c¸c giao dÞch trªn thÞ tr­êng: nã ®­îc x¸c ®Þnh theo quan hÖ cung - cÇu ngo¹i tÖ. CÇu vÒ tiÒn cña mét n­íc xuÊt hiÖn trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi khi ng­êi d©n hay chÝnh phñ n­íc kh¸c muèn sö dông tiÒn cña n­íc ®ã ®Ó thanh to¸n, dù tr÷ hay ®Çu c¬. Cung vÒ tiÒn cña mét n­íc xuÊt hiÖn trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi khi ng­êi d©n hay chÝnh phñ n­íc ®ã muèn sö dông tiÒn cña n­íc kh¸c cho môc ®Ých giao dÞch, dù tr÷ hay ®Çu c¬. Vµ tû gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ trªn c¬ së c©n b»ng gi÷a cung vµ cÇu tiÒn tÖ. Sù thay ®æi cña tû gi¸ hèi ®o¸i do thay ®æi quan hÖ cung cÇu còng gièng nh­ c¸c hµng ho¸ th«ng th­êng kh¸c. Khi cÇu cao h¬n cung, lËp tøc tû gi¸ t¨ng lªn ®Ó ph©n phèi ®­îc l­îng cung h¹n chÕ. Do vËy, bÊt cø t¸c ®éng t¨ng cÇu hay gi¶m cung nµo còng cã t¸c ®éng lµm cho tû gi¸ t¨ng lªn. Khi cung cao h¬n cÇu tû gi¸ bÞ kÐo xuèng ®Ó ph©n phèi hÕt l­îng cung thõa. Do vËy, bÊt cø t¸c ®éng nµo lµm t¨ng cung hay gi¶m cÇu ®Òu cã t¸c ®éng kÐo tû gi¸ xuèng. * C¸c yÕu tè cÊu thµnh cung - cÇu ngo¹i tÖ: Cung ngo¹i tÖ t¹o thµnh tõ c¸c nguån sau: Doanh thu tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô ra n­íc ngoµi. §Çu t­ n­íc ngoµi: + C¸c nguån ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi FDI. + C¸c nguån vèn vay ODA vµ vay nî th­¬ng m¹i. + C¸c nguån ®Çu t­ gi¸n tiÕp qua c¸c tµi s¶n tµi chÝnh. C¸c nguån ®Çu c¬, giao dÞch phi th­¬ng m¹i. Nguån tiÒn rßng tõ n­íc ngoµi qua con ®­êng kiÒu hèi, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. CÇu ngo¹i tÖ h×nh thµnh tõ c¸c nguån sau: Thanh to¸n cho hµng ho¸, dÞch vô nhËp khÈu. §Çu t­ n­íc ngoµi: + §Çu t­ trùc tiÕp. + §Çu t­ gi¸n tiÕp. Chu chuyÓn ngoai tÖ rßng d­íi h×nh thøc chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc, tr¶ l·i... Dù tr÷, ®Çu c¬, giao dÞch. C¸c chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i lµ kh¸i niÖm dïng ®Ó chØ c¸ch thøc x¸c ®Þnh vµ qu¶n lý tû gi¸ hèi ®o¸i hay møc ®é vµ h×nh thøc can thiÖp tû gi¸ cña nhµ n­íc. Nhµ n­íc cã thÓ lùa chän gi÷a kh«ng can thiÖp, can thiÖp khi cÇn vµ Ên ®Þnh tû gi¸ cè ®Þnh. Do nhµ n­íc cã thÓ cã c¸c h×nh thøc can thiÖp kh¸c nhau mµ cã nhiÒu chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i kh¸c nhau. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh hoµn toµn. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh hoµn toµn lµ chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i trong ®ã c¸c chÝnh phñ cam kÕt duy tr× kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi cña ®ång tiÒn t¹i mét møc gi¸ cè ®Þnh nµo ®ã. Trong chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh c¸c chÝnh phñ sÏ ®øng ra x¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i vµ t×m c¸ch b¶o vÖ møc tû gi¸ nµy. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh chØ tån t¹i trong thùc tÕ vµo hai thêi kú lµ thêi kú b¶n vÞ vµng (gold standard) vµ thêi kú chÕ ®é b¶n vÞ vµng - ®« la (chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i Bretton Woods). ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i b¶n vÞ vµng quèc tÕ: Vµo cuèi thÕ kû 19 vµ ®Çu thÕ kû 20, hÇu hÕt c¸c nÒn kinh tÕ lín trªn thÕ giíi ®Òu ¸p dông chÕ ®é b¶n vÞ vµng. Mçi n­íc duy tr× mét l­îng dù tr÷ vµng vµ ®ång thêi ®æi ®¬n vÞ tiÒn tÖ cña nã ®Ó lÊy mét l­îng vµng nhÊt ®Þnh. Th«ng qua chÕ ®é b¶n vÞ vµng, c¸c nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi gi÷ cho tû gi¸ hèi ®o¸i kh«ng thay ®æi. Trong chÕ ®é tû gi¸ nµy, tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ngang gi¸ vµng. V× hµm l­îng vµng cña c¸c ®ång tiÒn kh«ng thay ®æi cho nªn tû gi¸ ngang gi¸ vµng nãi chung lµ cè ®Þnh. Tû gi¸ thùc tÕ trªn thÞ tr­êng chØ giao ®éng rÊt Ýt xung quanh ngang gi¸ vµng v× chóng bÞ giíi h¹n bëi ®iÓm vµng. Giíi h¹n lªn xuèng cña tû gi¸ hèi ®o¸i lµ ngang gi¸ vµng céng hay trõ chi phÝ vËn chuyÓn vµng. §iÓm cao nhÊt cña tû gi¸ gäi lµ ®iÓm xuÊt vµng v× v­ît qu¸ giíi h¹n nµy th× vµng sÏ ch¹y ra n­íc ngoµi. §iÓm thÊp nhÊt cña tû gi¸ gäi lµ ®iÓm nhËp vµng v× v­ît qu¸ giíi h¹n nµy vµng b¾t ®Çu ch¶y vµo trong n­íc. Do ®ã, trong chÕ ®é b¶n vÞ vµng, tû gi¸ ®­îc gi÷ æn ®Þnh, ®ång tiÒn kh«ng mÊt gi¸. Tû gi¸ trong thêi ®iÓm nµy ®­îc tù ®éng ®iÒu chØnh kh«ng cÇn cã sù can thiÖp cña nhµ n­íc. Tuy nhiªn, khi c¸c chÝnh phñ kh«ng cßn tu©n thñ nguyªn t¾c ph¸t hµnh tiÒn cã ®¶m b¶o b»ng vµng, l­îng tiÒn giÊy ph¸t hµnh qu¸ lín g©y ra t×nh tr¹ng mÊt gi¸ ®ång tiÒn. ChÕ ®é b¶n vÞ vµng sôp ®æ kÐo theo chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh b¶n vÞ vµng. ChÕ ®é b¶n vÞ vµng - ®« la (chÕ ®é Bretton Woods): Sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø 2, ®Ó thiÕt lËp trËt tù kinh tÕ míi, Mü vµ c¸c n­íc ®ång minh häp t¹i Bretton Woods vµo th¸ng 7/1944 tho¶ thuËn x©y dùng mét chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i míi gäi lµ chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh Bretton Woods ®ång thêi thµnh lËp quü tiÒn tÖ thÕ giíi (International Monetary Fund) ®Ó qu¶n lý viÖc thùc hiÖn tû gi¸ hèi ®o¸i nµy. §ång ®« la, do søc m¹nh chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña Mü ®­îc ®Æt vµo trung t©m cña hÖ thèng tû gi¸ nµy víi gi¸ trÞ ®­îc g¾n víi mét hµm l­îng vµng nhÊt ®Þnh: 1 USD = 0,888671 gram vµng (v× thÕ cßn gäi lµ chÕ ®é b¶n vÞ vµng - ®« la). C¸c ®ång tiÒn cña c¸c n­íc thµnh viªn ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së so s¸nh hµm l­îng vµng víi USD vµ kh«ng ®­îc phÐp biÕn ®éng qu¸ ±1% tû gi¸ hèi ®o¸i ®¨ng ký chÝnh thøc t¹i quü. C¸c ng©n hµng thµnh viªn ph¶i ra tay can thiÖp ®Ó tû gi¸ hèi ®o¸i kh«ng biÕn ®éng qu¸ møc giíi h¹n nµy. VÝ dô: Trªn c¬ së so s¸nh hµm l­îng vµng, 1 USD = 5,55 FRF. Nh­ vËy, chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i nµy, thùc chÊt vÉn coi vµng lµm b¶n vÞ vµ vÉn sö dông ngang gi¸ vµng ®Ó x¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i, trong ®ã USD chÝnh lµ cÇu nèi gi÷a c¸c ®ång tiÒn kh¸c víi vµng. V× søc m¹nh kinh tÕ cña Mü dÇn dÇn bÞ suy gi¶m, c¸n c©n thanh to¸n th­êng xuyªn th©m hôt, nî n­íc ngoµi t¨ng lµm cho ®ång ®« la bÞ mÊt gi¸ nghiªm träng. N¹n ®Çu c¬ ®« la å ¹t lµm cho c¸c n­íc ®ång minh kh«ng cßn kh¶ n¨ng can thiÖp ®Ó gi÷ v÷ng tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®éng ®« la nh­ ®· cam kÕt. Do ®ã, n¨m 1973 tæng thèng Nixon ph¶i tuyªn bè chÊm døt chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i Bretton Woods ®· tån t¹i trong vßng 29 n¨m. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh mét lÇn n÷a l¹i sôp ®æ. HiÖn nay, kh«ng cßn quèc gia nµo trªn thÕ giíi duy tr× chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh hoµn toµn. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh cã ®iÒu chØnh (Pegging hay Crawling Pegging) Mét chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i gÇn víi chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh hoµn toµn lµ chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh cã ®iÒu chØnh. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh cã ®iÒu chØnh lµ chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i trong ®ã c¸c chÝnh phñ chñ tr­¬ng can thiÖp æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i trong ng¾n h¹n vµ cã ®iÒu chØnh trong dµi h¹n khi cÇn thiÕt. Thùc chÊt cña hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh lµ cam kÕt cña chÝnh phñ cho phÐp cung øng tiÒn tÖ ®iÒu chØnh ®Õn møc ®ñ ®Ó ®¶m b¶o tû gi¸ hèi ®o¸i c©n b»ng ®­îc duy tr× ë møc c«ng bè. Nh­ vËy, nã ®¶m b¶o ®­îc sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, kiÒm chÕ l¹m ph¸t vµ ng¨n ngõa c¸c chÊn ®éng kinh tÕ, t¹o ra m«i tr­êng æn ®Þnh cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh, gi÷ v÷ng lßng tin vµo c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc. Th«ng th­êng, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn hay thi hµnh chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i nµy vµ hä chØ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i khi cã nh÷ng biÓu hiÖn mÊt c©n ®èi c¸n c©n th­¬ng m¹i, suy gi¶m søc c¹nh tranh quèc tÕ hoÆc theo ®Þnh kú nh»m kÝch thÝch xuÊt khÈu vµ b¶o hé hµng ho¸ trong n­íc. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi hoµn toµn §èi lËp víi tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh hoµn toµn lµ chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi hoµn toµn. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi hoµn toµn lµ chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i trong ®ã c¸c chÝnh phñ ®Ó mÆc cho thÞ tr­êng tù do x¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i th«ng qua c¸c biÕn ®éng cung cÇu. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi cã ­u ®iÓm lµ cho phÐp c¸c nhµ ho¹t ®éng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ theo ®uæi nhiÒu môc tiªu kh¸c nhau nh­ æn ®Þnh viÖc lµm hoÆc gi¸ c¶. Tuy nhiªn, chÕ ®é tû gi¸ nµy hÇu nh­ mang tÝnh lý thuyÕt. Do tÇm quan träng cña tû gi¸, hÇu hÕt c¸c chÝnh phñ ®Òu Ýt nhiÒu cã can thiÖp vµo viÖc x¸c ®Þnh vµ ®iÒu hµnh lo¹i gi¸ c¶ ®Æc biÖt nµy. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi cã ®iÒu tiÕt ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi cã ®iÒu tiÕt lµ chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i trong ®ã c¸c chÝnh phñ ®Ó cho c¸c lùc l­îng thÞ tr­êng x¸c ®Þnh tû gi¸ trong ng¾n h¹n vµ chØ can thiÖp vµo trong dµi h¹n khi cÇn thiÕt. ChÕ ®« tû gi¸ nµy t­¬ng ®èi linh ho¹t vµ do vËy th­êng ®­îc ¸p dông ë c¸c n­íc cã nªn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh cã ®iÒu chØnh vµ chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi cã ®iÒu tiÕt lµ hai chÕ ®é ®­îc ¸p dông phæ biÕn trong thùc tÕ. Sù kh¸c nhau duy nhÊt gi÷a chóng lµ møc ®é can thiÖp cña chÝnh phñ vµo qu¸ tr×nh h×nh thµnh tû gi¸. MÆc dï ®«i khi c¸c chÝnh phñ cã thÓ tuyªn bè lµ hä thi hµnh chÝnh s¸ch nµo ®i n÷a th× viÖc ph©n chia xem n­íc nµo sö dông tû gi¸ nµo lµ viÖc rÊt khã. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi cã ®iÒu tiÕt tá ra linh ho¹t h¬n, ph¶n ¸nh ®óng h¬n c¸c quan hÖ thÞ tr­êng vµ ng¨n ngõa c¸c biÓu hiÖn mÊt c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ. Song nã kÐm æn ®Þnh, dÔ g©y ra nh÷ng ho¶ng lo¹n, gi¶m kh¶ n¨ng kiÒm chÕ l¹m ph¸t còng nh­ cho t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn. Do mçi chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i ®Òu cã nh÷ng ­u vµ nh­îc ®iÓm cña nã nªn viÖc lùa chän ®­îc ®óng chÕ ®é tû gi¸ phï hîp trong tõng thêi kú cã ý nghÜa rÊt quan träng. Bëi nã sÏ ¶nh h­ëng ®Õn nhiÒu biÕn sè kinh tÕ vÜ m« vµ nãi réng ra lµ toµn bé nÒn kinh tÕ. Do ®ã, mét sù lùa chän sai lÇm cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng. C¸c ph­¬ng ph¸p chñ yÕu ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i Sù sôp ®æ cña chÕ ®é b¶n vÞ vµng ®· chÊm døt c¬ chÕ tù ®iÒu tiÕt tû gi¸ hèi ®o¸i. Bëi tû gi¸ ¶nh h­ëng tíi nhiÒu biÕn sè kinh tÕ vÜ m« kh¸c nhau, hÇu hÕt c¸c chÝnh phñ ph¶i Ýt nhiÒu can thiÖp vµo tû gi¸ hèi ®o¸i nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Muèn vËy, hä ph¶i sö dông c¸c c«ng cô can thiÖp tû gi¸ hèi ®o¸i. L·i suÊt chiÕt khÊu L·i suÊt chiÕt khÊu lµ l·i suÊt th«ng qua ®ã ng©n hµng trung ­¬ng cho vay chiÕt khÊu hay t¸i chiÕt khÊu ®èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Khi l·i suÊt chiÕt khÊu gi¶m xuèng, c¸c ng©n hµng sÏ vay chiÕt khÊu nhiÒu h¬n. V× nguån vèn vay b©y giê rÎ h¬n nªn l·i suÊt cho vay cña c¸c ng©n hµng gi¶m xuèng. L·i suÊt cña hµng lo¹t c¸c tµi s¶n chÝnh còng gi¶m theo. Do ®ã, ng©n hµng trung ­¬ng cã thÓ vËn dông c«ng cô l·i suÊt chiÕt khÊu ®Ó ®iÒu chØnh l·i suÊt thÞ tr­êng. ë ®iÒu kiÖn b×nh th­êng, l·i suÊt ®­îc thiÕt lËp ®¶m b¶o sù c©n b»ng møc l·i dßng gi÷a trong n­íc vµ ngoµi n­íc. Khi ng©n hµng trung ­¬ng n©ng cao møc l·i suÊt chiÕt khÊu, l·i suÊt thÞ tr­êng t¨ng lªn. Göi tiÒn trong n­íc trë nªn cã lîi t¹o ra dßng vèn å ¹t ch¶y vµo trong n­íc. Cung ngo¹i tÖ t¨ng vµ tû gi¸ theo ®ã gi¶m xuèng. Ng­îc lai, khi muèn t¨ng tû gi¸ hèi ®o¸i, ng©n hµng trung ­¬ng gi¶m l·i suÊt trong n­íc so víi l·i suÊt bªn ngoµi. Luång vèn ch¶y ra ngoµi g©y ¸p lùc vÒ cÇu ngo¹i tÖ vµ kÐo tû gi¸ lªn. Tuy nhiªn, t¸c ®éng cña l·i suÊt lªn tû gi¸ chØ mang ý nghÜa gi¸n tiÕp. Tû gi¸ phô thuéc vµo cung cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng trong khi l·i suÊt bÞ giíi h¹n bëi tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n. H¬n n÷a, ®«i khi l·i suÊt k«ng ph¶i lµ môc tiªu cña nhµ ®Çu t­ mµ lµ tÝnh an toµn vèn (®Æc biÖt khi ®ang x¶y ra khñng ho¶ng tµi chÝnh chÝnh tiÒn tÖ). MÆt kh¸c, ë nhiÒu quèc gia cã nh÷ng qui ®Þnh h¹n chÕ chu chuyÓn vèn. V× vËy, trong nhiÒu tr­êng hîp, chÝnh s¸ch l·i suÊt hÇu nh­ kh«ng cã ¶nh h­ëng ®Õn tû gi¸. Vµo thêi kú 1971-1973, l·i suÊt ë thÞ tr­êng New York cao gÊp 1,5 lÇn thÞ tr­êng London vµ gÊp 3 lÇn thÞ tr­êng Frankfurk nh­ng vèn vÉn kh«ng ch¶y vµo Mü mµ l¹i chuyÓn sang §øc vµ NhËt. Lý do lµ trong thêi kú nµy, do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng dÇu löa, kinh tÕ Mü sa sót nghiªm träng t¹o ra nguy c¬ mÊt gi¸ ®ång ®« la. Rñi ro hèi ®o¸i t¨ng lªn qu¸ cao ®Èy lïi mäi ý t­ëng m¹o hiÓm. GÇn ®©y nhÊt, ®Ó ®èi phã víi cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ khu vùc, c¸c chÝnh phñ Th¸i Lan, Indonesia... ®Òu ®ång lo¹t n©ng cao l·i suÊt nh»m gi÷ æn ®Þnh tû gi¸. Nh­ng tr­íc sù hñng ho¶ng lßng tin cña d©n chóng vµ c¸c nhµ ®Çu t­ còng nh­ sù lo ng¹i vÒ mÊt gi¸ ®ång tiÒn nªn tû gi¸ hèi ®o¸i cña c¸c ®ång tiÒn khu vùc vÉn tiÕp tôc t¨ng vät. L·i suÊt t¨ng vät trªn møc lîi nhuËn b×nh qu©n cßn g©y ra t×nh tr¹ng khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp muèn vay vèn vµ t×nh h×nh ho¶ng lo¹n trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh do c¸c nhµ ®Çu t­ å ¹t b¸n ra c¸c chøng kho¸n cã l·i suÊt thÊp. DÉu vËy, l·i suÊt vÉn lµ c«ng cô ­a thÝch vµ cã hiÖu qu¶ cña c¸c chÝnh phñ, ®Æc biÖt trong t×nh h×nh ®ång b¶n tÖ bÞ mÊt gi¸ m¹nh. NghiÖp vô thÞ tr­êng hèi ®o¸i D­êng nh­ cã mét c¸ch ®¬n gi¶n h¬n ®Ó c¸c chÝnh phñ t¸c ®éng vµo tû gi¸ hèi ®o¸i: tham gia trùc tiÕp vµo thÞ tr­êng víi vai trß lµ ng­êi b¸n hoÆc ng­êi mua. Khi cung nhá h¬n cÇu, g©y søc Ðp t¨ng tû gi¸, chÝnh phñ cã thÓ b¸n ra ngo¹i tÖ nh»m t¨ng cung ®Ó gi÷ v÷ng tû gi¸ hèi ®o¸i, chÝnh phñ còng cã thÓ mua ngo¹i tÖ vµo ®Ó t¨ng cÇu vµ kÐo tû gi¸ lªn. Khi muèn thay ®æi tû gi¸, c¸c chÝnh phñ chØ viÖc lùa chän nªn ®øng bªn cung hay bªn cÇu (®øng bªn cung khu muèn gi¶m tû gi¸ vµ ®øng bªn cÇu khi muèn t¨ng tû gi¸). Ho¹t ®éng an thiÖp trùc tiÕp cña ng©n hµng trung ­¬ng vµo thÞ tr­êng ngo¹i tÖ th«ng qua mua b¸n gäi lµ nghiÖp vô thÞ tr­êng hèi ®o¸i. Can thiÖp theo h×nh thøc nµy cã thuËn lîi lµ cã thÓ tiÕn hµnh bÊt kú lóc nµo, tuú thuéc vµo quyÕt ®Þnh cña ng©n hµng trung ­¬ng vµ l­îng dù tr÷ ngo¹i tÖ hiÖn cã. §ång thêi can thiÖp theo ph­¬ng ph¸p nµy còng cã ®é chÝnh x¸c cao, cã thÓ t¸c ®éng liÒu l­îng nhá vµ tiÕn hµnh nghiÖp vô ng­îc khi cã dÊu hiÖu can thiÖp qu¸ m¹nh Tuy nhiªn ph­¬ng ph¸p nµy còng béc lé mét sè khã kh¨n nh­: §Ó cã hiÖu qu¶, ®Æc biÖt lµ khi cã khñng ho¶ng, th× tû gi¸ cÇn ph¶i cã l­îng ngo¹i tÖ rÊt lín còng nh­ ph¶i cã thùc lùc kinh tÕ. §iÒu nµy khã cã thÓ ®¸p øng ë nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn. ViÖc can thiÖp b»ng nghiÖp vô thÞ tr­êng hèi ®o¸i ¶nh h­ëng ®Õn l­îng cung tiÒn néi ®Þa. Khi b¸n ngo¹i tÖ, néi tÖ bÞ thu vÒ g©y gi¶m cung tiÒn vµ t¹o bÊt lîi cho s¶n xuÊt vµ thanh to¸n, ®ång thêi lµm gi¶m tæng cÇu hµng ho¸. Ng­îc l¹i, khi ng©n hµng mua vµo ngo¹i tÖ, nã ®­a vµo l­u th«ng thªm mét l­îng néi tÖ lµm t¨ng cung tiÒn vµ g©y ra l¹m ph¸t. §Ó ng¨n ngõa nh÷ng biÕn ®éng trong cung tiÒn do can thiÖp hèi ®o¸i, ng©n hµng trung ­¬ng ph¶i tiÕn hµnh ho¹t ®éng trung hoµ Trung hoµ (Neutrialization) lµ nghiÖp vô thÞ tr­êng tù do gi÷a tiÒn vµ chøng kho¸n trong n­íc nh»m môc ®Ých ®iÒu tiÕt l­îng cung tiÒn khái nh÷ng ¶nh h­ëng do nh÷ng ho¹t ®éng can thiÖp tû gi¸ cña ng©n hµng trung ­¬ng. NghiÖp vô can thiÖp hèi ®o¸i g¾n liÒn víi c¸c nghiÖp vô trung hoµ gäi lµ can thiÖp v« hiÖu (Uncertain Interference). Can thiÖp hèi ®o¸i kh«ng g¾n liÒn víi c¸c nghiÖp vô trung hoµ gäi lµ can thiÖp h÷u hiÖu (Certain Interference). Quü b×nh æn hèi ®o¸i Quü b×nh æn hèi ®o¸i lµ h×nh thøc t¹o nguån vèn tËp trung ®ñ lín cho ho¹t ®éng can thiÖp vµo thÞ tr­êng ngo¹i hèi cña ng©n hµng trung ­¬ng. Quü nµy cã thÓ lÊy tõ c¸c nguån: Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu kho b¹c b»ng néi tÖ vµ dïng sè tiÒn nµy mua ngo¹i tÖ khi muèn n©ng cao tû gi¸. Sè ngo¹i tÖ thu ®­îc sÏ dïng ®Ó b¸n ra khi muèn æn ®Þnh tû gi¸ vµ thu håi l¹i c¸c tr¸i phiÕu kho b¹c ®· ban hµnh. Dïng dù tr÷ vµng ®Ó lËp quü. Thùc chÊt can thiÖp cña quü còng gièng nh­ can thiÖp b»ng nghiÖp vô thÞ tr­êng hèi ®o¸i cã trung hoµ. Ph¸ gi¸ tiÒn tÖ Ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµ sù n©ng cao tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc mµ c¸c chÝnh phñ cam kÕt duy tr×. Kh¸i niÖm ph¸ gi¸ chØ ®­îc dïng trong chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh hoµn toµn hoÆc chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh cã ®iÒu chØnh. §ã lµ sù ®¸nh gi¸ sôt gi¸ trÞ ®ång b¶n tÖ sau mét thêi kú t­¬ng ®èi æn ®Þnh nh»m kÝch thÝch xuÊt khÈu, gi¶m nhËp khÈu vµ c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n. N©ng gi¸ tiÒn tÖ N©ng gi¸ tiÒn tÖ lµ sù ®¸nh gi¸ sôt tû gi¸ hèi ®o¸i mµ c¸c chÝnh phñ muèn duy tr×. N©ng gi¸ tiÒn tÖ th­êng dïng khi cã béi chi c¸n c©n thanh to¸n, l¹m ph¸t cao, nî n­íc ngoµi lín. Gi¶i ph¸p nµy rÊt Ýt ®­îc thùc hiÖn. Ch­¬ng II Sù t¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c biÕn sè kinh tÕ vÜ m« kh¸c Tû gi¸ hèi ®o¸i t¸c ®éng ®Õn xuÊt nhËp khÈu Tû gi¸ hèi ®o¸i mang chøc n¨ng ®iÒu tiÕt ®¾c lùc cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ dÞch vô, tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc sö dông nh­ mét c«ng cô ®Ó so s¸nh vÒ mÆt gi¸ trÞ cña chi phÝ s¶n xuÊt cña mét xÝ nghiÖp nµo ®ã víi gi¸ c¶ thÞ tr­êng cña thÕ giíi, nã ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña mét n­íc trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. V× thÕ th«ng qua viÖc biÓu hiÖn t­¬ng quan gi¸ trÞ ®ång tiÒn cña c¸c n­íc kh¸c nhau mµ tû gi¸ hèi ®o¸i cã mét vai trß quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh trao ®æi ngang gi¸ vµ cïng víi nhiÒu nh©n tè kh¸c nã t¸c ®éng tíi t­¬ng quan gi÷a hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu còng nh­ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c hµng ho¸ c¸c n­íc. Quan hÖ nµy cã thÓ diÔn t¶ mét c¸ch c¬ b¶n nh­ sau: Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc sù lµ mét lo¹i gi¸ ®Æc biÖt, nã cã thÓ ®­îc coi lµ gi¸ cña tiÒn hay gi¸ ngo¹i tÖ. Gi¸ nµy cµng cao th× néi tÖ cµng gi¶m, gi¸ cµng thÊp th× néi tÖ cµng t¨ng. Tuy nhiªn, ph¶i tÝnh chuyÓn ®æi theo sù t¨ng, gi¶m gi¸ cña tõng ®ång tiÒn tøc lµ tû gi¸ søc mua t­¬ng ®­¬ng. XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng b¸n, nhËp khÈu lµ ho¹t ®éng mua, trong bÊt kú ho¹t ®éng mua b¸n nµo còng cÇn cã mét lo¹i gi¸, ë ®©y gi÷a viÖc xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu th× lo¹i gi¸ cÇn quan t©m h¬n hÕt lµ tû gi¸. Chóng ta cµng thÊy râ h¬n ®­îc mèi quan hÖ nµy ë thÝ dô sau: Gi¶ sö mét chai Hennessy gi¸ 60 FRF (Franc). NÕu tû gi¸ GBP/FRF lµ 5 th× mét chai COGNAC Hennessy sÏ cã gi¸ 60/5 = 12 GBP. NÕu ®ång Franc ®ét ngét mÊt gi¸ so víi ®ång b¶ng Anh (GBP) vµ tû gi¸ b©y giê lµ GBP/FRF = 6 th× mét chai Hennessy sÏ cã gi¸ chØ lµ 60/6 = 10 GBP t¹i Anh. DÜ nhiªn, ng­êi Anh sÏ nhËn thÊy ®iÒu nµy vµ sÏ mua nhiÒu r­îu Ph¸p h¬n thay thÕ cho WHISKY Scotland hay RUM Italia,... Trong khi ®ã, víi chiÕc xe Rolls Royce cã gi¸ 30.000 GBP sÏ cã gi¸ tíi 30.000 x 6 = 180.000 FRF. Vµ lóc nµy ng­êi Ph¸p sÏ gi¶m nhËp « t« xuèng. Nãi tãm l¹i, khi tû gi¸ t¨ng th× xuÊt khÈu cã xu h­íng t¨ng trong khi nhËp khÈu cã xu h­íng gi¶m. TÊt nhiªn biÕn ®éng tû gi¸ ë ®©y lµ biÕn ®éng søc mua thùc tÕ ®· lo¹i trõ l¹m ph¸t chø kh«ng ph¶i lµ tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa. BiÓu ®å biÓu diÔn sù t¸c ®éng cña tû gi¸ tíi xuÊt nhËp khÈu: Lo La TGH§ KNXNK B Ro A I E P Trôc tung biÓu thÞ tû gi¸ hèi ®o¸i (ngo¹i tÖ/b¶n tÖ), c¸c ®iÓm cµng xa gèc th× ®ång b¶n tÖ cµng gi¶m gi¸. Trôc hoµnh biÓu thÞ kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu. §­êng E biÓu thÞ cho xuÊt khÈu. E c¾t trôc tung ë ®iÓm A: lµ ®iÓm giíi h¹n, nÕu tû gi¸ thÊp h¬n ®iÓm ®ã th× xuÊt khÈu sÏ lç (t­¬ng øng víi ®ång b¶n tÖ gi¸ cao th× lÜnh vùc xuÊt khÈu sÏ lç). Lóc ®ã, tû gi¸ xuÊt khÈu (tû lÖ gi÷a sè ngo¹i tÖ thu ®­îc vµ chi phÝ b»ng néi tÖ ®· bá ra) sÏ lín h¬n tû gi¸ hèi ®o¸i. §­êng E ®­îc giíi h¹n bëi La, trªn trôc kim ng¹ch xuÊt khÈu, cã nghÜa lµ dÉu ®ång néi tÖ cã gi¶m gi¸ nhiÒu th× kim ng¹ch xuÊt khÈu chØ ®¹t ®­îc tèi ®a lµ La mµ th«i, ®iÓm La lµ kim ng¹ch xuÊt khÈu tiÒm n¨ng. §­êng I biÓu thÞ cho nhËp khÈu, I c¾t trôc tung t¹i ®iÓm B. Tû gi¸ hèi ®o¸i (ngo¹i tÖ/néi tÖ) cao h¬n ®iÓm B th× ë n­íc ®ã sÏ kh«ng cßn nhËp khÈu (do chi phÝ qu¸ cao, n­íc ®èi t¸c bÞ lç lín). Lóc ®ã tû gi¸ hèi ®o¸i lín h¬n tû gi¸ nhËp khÈu (tû lÖ gi÷a sè ngo¹i tÖ bá ra ®Ó mua hµng nhËp khÈu vµ sè tiÒn b¶n tÖ thu ®­îc khi b¸n hµng nhËp khÈu trong n­íc). Nh­ vËy, kho¶ng c¸ch AB lµ kho¶ng c¸ch biÕn thiªn cña tû gi¸ hèi ®o¸i, lu«n tho¶ m·n c«ng thøc sau: Tû gi¸ xuÊt khÈu < Tû gi¸ hèi ®o¸i < Tû gi¸ nhËp khÈu. §­êng E c¾t ®­êng I t¹i P cã tung ®é Ro. Tøc lµ víi tû gi¸ hèi ®o¸i Ro th× kim ng¹ch xuÊt khÈu b»ng kim ng¹ch nhËp khÈu vµ c¸n c©n th­¬ng m¹i c©n b»ng. Nh­ vËy, ®ång néi tÖ cµng cã gi¸ trÞ cao so víi ngo¹i tÖ th× xuÊt khÈu cµng gi¶m, nhËp khÈu cµng t¨ng vµ ng­îc l¹i. Mèi t­¬ng quan gi÷a tû gi¸ hèi ®o¸i vµ xuÊt nhËp khÈu Mèi quan hÖ gi÷a tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu lµ mèi quan hÖ hai chiÒu. XuÊt khÈu lµ hµnh vi hµng xuÊt khÈu chuyÓn ho¸n thµnh ngo¹i tÖ. NhËp khÈu ng­îc l¹i lµ hµnh vi ngo¹i tÖ ®ã chuyÓn ho¸ thµnh hµng nhËp khÈu. Toµn bé ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña mét n­íc kÕt hîp víi nhau trong mét chu kú khÐp kÝn, chu kú nµy cã d¹ng: Néi tÖ Hµng nhËp khÈu Hµng xuÊt khÈu Ngo¹i tÖ Nh­ vËy, nh­ ®· tr×nh bµy trong phÇn "X¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i do quan hÖ cung cÇu ngo¹i tÖ", th× mét trong nh÷ng nguån cung ngo¹i tÖ quan träng lµ l­îng ngo¹i tÖ thu ®­îc tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ mét l­îng cÇu ngo¹i tÖ quan träng lµ cÇu ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô. Do ®ã, viÖc t¨ng hay gi¶m xuÊt khÈu (nhËp khÈu) cã ¶nh h­ëng lín ®Õn cung (cÇu) ngo¹i tÖ vµ dÉn ®Õn ¶nh h­ëng tíi tû gi¸ hèi ®o¸i. Tû gi¸ hèi ®o¸i t¸c ®éng ®Õn c¸c biÕn sè kinh tÕ vÜ m« kh¸c: l·i suÊt, l¹m ph¸t vµ s¶n l­îng. * Tû gi¸ hèi ®o¸i ¶nh h­ëng ®Õn l·i suÊt Khi ng­êi d©n muèn göi tiÒn ë ng©n hµng, hä ®øng tr­íc quyÕt ®Þnh nªn göi tiÒn b»ng néi tÖ hay ngo¹i tÖ. Víi nh÷ng møc l·i suÊt cho tr­íc, nÕu tû gi¸ t¨ng m¹nh tøc lµ ®ång néi tÖ gi¶m gi¸ m¹nh ®Õn møc l·i suÊt tiÒn göi néi tÖ kh«ng ®ñ bï ®¾p cho sù mÊt gi¸ ®ã, ng­êi d©n sÏ ®ång lo¹t rót néi tÖ trong hÖ thèng ng©n hµng ®Ó chuyÓn thµnh ngo¹i tÖ, do ®ã sÏ x¶y ra sù khan hiÕm néi tÖ trong hÖ thèng ng©n hµng, buéc hä ph¶i t¨ng l·i suÊt néi tÖ. Ng­îc l¹i, nÕy tû gi¸ gi¶m nhanh hay ngo¹i tÖ mÊt gi¸ m¹nh ®Õn møc l·i suÊt tiÒn göi ngo¹i tÖ kh«ng ®ñ bï ®¾p sù mÊt gi¸ ®ã, ng­êi d©n sÏ ®ång lo¹t rót ngo¹i tÖ ë ng©n hµng chuyÓn thµnh néi tÖ, g©y ra sù khan hiÕm ngo¹i tÖ trong hÖ thèng ng©n hµng, buéc c¸c ng©n hµng ph¶i n©ng l·i suÊt tiÒn göi ngo¹i tÖ. * Tû gi¸ hèi ®o¸i ¶nh h­ëng ®Õn l¹m ph¸t vµ s¶n l­îng (GDP) MÆc dï tû gi¸ t¸c ®éng ®Õn xuÊt nhËp khÈu, nh­ng xuÊt nhËp khÈu l¹i lµ mét bé phËn quan träng cña nÒn kinh tÕ. Khi tû gi¸ t¨ng lªn cã thÓ sÏ g©y ra: XuÊt khÈu t¨ng lµm tæng cÇu trong n­íc t¨ng lªn bëi xuÊt khÈu lµ mét bé phËn cña tæng cÇu AD = C + I + G + (EX - IM) Do ®ã, nã cã thÓ g©y ra hai ¶nh h­ëng: + CÇu t¨ng trong khi cung ch­a t¨ng sÏ ®Èy gi¸ lªn g©y nªn t×nh tr¹ng l¹m ph¸t. + NÕu nÒn kinh tÕ vÉn cßn nhiÒu nguån lùc cã thÓ ph¸t huy th× gi¸ t¨ng sÏ kÝch thÝch s¶n xuÊt vµ lµm cung t¨ng. Do ®ã, s¶n l­îng sÏ dÇn t¨ng lªn trong khi l¹m ph¸t sÏ gi¶m xuèng. NhËp khÈu ®¾t ®á lµm cho gi¸ c¶ hµng nhËp vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ cã tû träng nguyªn liÖu nhËp ngo¹i cao r¬i vµo t×nh tr¹ng trë nªn ®¾t h¬n lµm cho mÆt b»ng gi¸ thµnh bÞ ®Èy lªn dÉn ®Õn l¹m ph¸t. Gi¸ cao sÏ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt hµng thay thÕ hµng nhËp khÈu vµ tõ ®ã sÏ t¨ng s¶n l­îng. KÕt qu¶, l¹m ph¸t cã thÓ x¶y ra mµ s¶n l­îng còng cã thÓ t¨ng. Møc ®é l¹m ph¸t cao hay thÊp lµ phô thuéc vµo kh¶ n¨ng t¨ng s¶n l­îng s¶n xuÊt. NÕu s¶n l­îng t¨ng nhiÒu th× l¹m ph¸t gi¶m. NÕu s¶n l­îng t¨ng Ýt th× l¹m ph¸t t¨ng. Ng­îc l¹i, khi tû gi¸ gi¶m cã thÓ g©y ra thiÓu ph¸t (deflation) vµ suy gi¶m s¶n l­îng. T¸c ®éng cña tû gi¸ ®Õn s¶n l­îng vµ l¹m ph¸t nh­ vËy cßn phô thuéc vµo thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ, tÝnh co d·n cña cung cÇu xuÊt nhËp khÈu. Ngoµi ra, tû gi¸ hèi ®o¸i æn ®Þnh hay biÕn ®éng cßn ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ nh­ vay nî n­íc ngoµi, ®Çu t­... vµ do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn xuÊt nhËp khÈu vµ toµn bé nÒn kinh tÕ. KÕt luËn Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét lÜnh vùc ®Æc biÖt cã liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ c¶ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi néi nhÊt lµ ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Do vËy, tû gi¸ hèi ®o¸i cã tÇm quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, nã cÇn ph¶i ®­îc qu¶n lý mét c¸ch linh ho¹t phï hîp víi tõng hoµn c¶nh vµ thêi ®iÓm thùc tiÔn. Thµnh c«ng trong viÖc qu¶n lý tû gi¸ hèi ®o¸i sÏ t¹o ®µ cho nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ ph¸t triÓn trong ®ã ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu lµ träng t©m. Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét c«ng cô m¹nh trong chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ quèc gia, do vËy viÖc thùc hiÖn cÇn ph¶i cã sù thËn träng, c©n nh¾c kü l­ìng. Ngoµi ra cÇn ph¶i kh«ng ngõng ®óc rót kinh nghiÖm trong qu¸ tr×nh qu¶n lý trong n­íc còng nh­ nh÷ng bµi häc tõ nhiÒu quèc gia ®Ó phôc vô thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ cña ®Êt n­íc. ********* Tµi liÖu tham kh¶o: Kinh tÕ häc quèc tÕ: Lý thuyÕt vµ chÝnh s¸ch (Paul R. Krugman, Maurice Obstfeld), NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 1996. Tû gi¸ hèi ®o¸i - Ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn vµ nghÖ thuËt ®iÒu chØnh (Chñ biªn: PGS. PTS. NguyÔn C«ng NghiÖp, Lª H¶i M¬), NXB Tµi chÝnh - 1996. Kinh tÕ vÜ m« (N. Gregory Mankiw), NXB Thèng kª - 1999.